Czytelniczka: „Co to znaczy, że wypłatę z IKE można zrobić po wpłatach w 5 latach kalendarzowych?”

Czytelniczka zadała mi w komentarzu takie pytanie:

„Czy mogę prosić o wyjaśnienie, co mam rozumieć przez "dokonanie wpłat na swoje konto IKE w co najmniej 5 latach kalendarzowych (lub dokonanie ponad połowy wartości wpłat na 5 lat przed zleceniem wypłaty środków)."

Przystąpiłam do IKE w 2007 - był to transfer z PPE ok. 20000 zł. Od tego czasu nie dokonałam żadnych wpłat, a bank odmawia mi wypłaty całości zebranej kwoty, twierdząc, że nie spełniam warunków wypłaty. Pozdrawiam”

Super pytanie. I najważniejsze: bank może nie mieć racji! A nawet jeśli ma rację, czytelniczka jest bardzo bliska spełnienia warunków wypłaty.

Wykorzystam tą okazję, żeby lepiej wytłumaczyć również kilka innych mniej oczywistych aspektów wypłaty z indywidualnego konta emerytalnego.

Podstawy: wypłata i zwrot z IKE

Wypłata z IKE to coś innego niż zwrot. Jedna i druga operacja pozwalają uzyskać dostęp do pieniędzy, ale przy:

• wypłacie nie jest pobierany podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki),
• zwrocie jest pobierany podatek Belki (więcej).

W przypadku czytelniczki wchodzi jeszcze jedna komplikacja.

Oszczędności na jej IKE pochodzą z wypłaty transferowej z pracowniczego programu emerytalnego (PPE). To oznacza, że w przypadku zwrotu z IKE byłby jeszcze jeden koszt.

Instytucja finansowa robiąca zwrot z IKE musiałaby przelać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) 30% składek, które jej były pracodawca wpłacił na jej rachunek w PPE. Nie byłoby tego kosztu przy wypłacie z IKE.

Spójrzmy na to na przykładzie.

Załóżmy, że pracodawca wpłacił na PPE łącznie 18 tysięcy złotych (tzw. składka podstawowa), a nasza czytelniczka nie dopłaciła nic „z własnej kieszeni” (tzw. składka dodatkowa).

Załóżmy, że wartość tego kapitału wzrosła do dzisiaj o 2500 zł. Obecna wartość rachunku – już po transferze na IKE – wynosi 20 500 zł.

Sprawdźmy, ile otrzyma w ramach zwrotu z IKE, a ile w ramach wypłaty z IKE.

Jak widać, w przypadku zwrotu zaległe składki na ZUS oraz podatek Belki obniżą kwotę, która trafi z IKE na konto bieżące o prawie 6 tysięcy złotych.

Wypłata z IKE opłaca się w takim przypadku znacznie bardziej niż zwrot z IKE.

Uwaga! Komplikacja z zaległymi składkami ZUS dotyczy tylko oszczędności, które pochodzą z transferu z PPE. Nie dotyczy nowych wpłat bezpośrednio na IKE.

Warunki wypłaty z IKE

Generalnie: wypłatę z IKE możesz zlecić, jeśli skończyłeś 60 lat i wcześniej wykonałeś wpłaty na swoje konto w co najmniej 5 różnych latach kalendarzowych.

Od tej prostej reguły są wyjątki.

Zanim rozbijemy je na części pierwsze, spójrzmy na źródło tego prawa, czyli zapis z ustawy o IKE i IKZE z 2004 roku.

„Art. 34. 1. Wypłata środków zgromadzonych na IKE następuje wyłącznie:

1) na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia oraz spełnieniu warunku:

a) dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo

b) dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty (...)”

Warunek pierwszy: wpłaty

Zacznę od siebie. Prowadzę IKE od 2012 (obecnie na IKE Plus w NN TFI, które polecam). Dokonałem wpłat w 2012, 2013, 2014, 2015 i 2016. To 5 lat kalendarzowych – czyli już spełniam ten warunek wypłaty.

Tak to wygląda na schemacie – na zielono lata, w których była jakaś wpłata na moje IKE.

Tak się składa, że robiłem wpłaty na swoje IKE 5 lat pod rząd, ale to nie ma znaczenia. Chodzi o dowolne lata kalendarzowe. Coś takiego również spełniałoby ten warunek wypłaty:

Były wpłaty w 5 latach kalendarzowych? Były: 2009, 2012, 2013, 2015 i 2017.

Uwaga! Nie ma znaczenie, ile było wpłat w poszczególnych latach kalendarzowych. Mogła być jedna, a mogło być kilkanaście. Ważne, że była.

Nie ma też znaczenia, ile wynosiła wpłata. Można było wykorzystać cały limit wpłat w bieżącym roku (nawiasem mówiąc, w 2017 wynosi 12 789 zł), a można było wpłacić 50 zł. Ważne, że była wpłata.

"Albo dokonania połowy wartości wpłat nie później niż..."

Prosta sprawa: były wpłaty w 5 latach kalendarzowych, spełniasz ten warunek wypłaty.

W ustawie jest jeszcze jedna możliwość, żeby ten warunek spełnić: „albo dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty”.

Sprawdźmy, jak ma się do tego sytuacja czytelniczki z komentarza.

Na jej IKE wpłynęła tylko jedna wpłata. Był to transfer z PPE na kwotę ok. 20 tysięcy złotych w 2007 roku. W 2017 nasza czytelniczka składa wniosek o wypłatę z IKE. Tak to wygląda na schemacie (zielony - wpłata, czerwony - wniosek o wypłatę).

Odpowiedzmy teraz na trzy pytania:

1. Czy 20 tysięcy złotych to „ponad połowa wartości wpłat”?

Tak – to 100% wartości wpłat. 100% to więcej niż połowa.

2. Ile lat przed „dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty” nastąpiła ta wpłata?

10 lat.

3. Czy wobec tego czytelniczka „dokonała ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty”?

Tak – dokonała ich wcześniej niż na 5 lat przed wnioskiem o wypłatę. Dokonała je 10 lat przed tym wnioskiem.

Czytelniczka spełnia ten warunek wypłaty. Bank jest w błędzie (mój super-czytelnik twierdzi w komentarzu, że nie jest, ale ja od razu podsuwam proste rozwiązanie).

Nie spełniałaby tego warunku, gdyby wpłata miała miejsce np. w 2015, a wniosek o wypłatę w 2017. To tylko 2 lata różnicy, czyli „dokonanie ponad połowy wartości wpłat nastąpiłoby później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę”. Wtedy bank mógłby odmówić wypłaty z IKE.

Tak to wygląda na schemacie:

Jeśli ktoś składa wniosek o wypłatę z IKE w 2017, a ponad 50% wartości wpłat na IKE wykonał przed 1 stycznia 2012, na pewno spełnia warunek „dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty”.

Czytelniczka wykonała taką wpłatę w 2007, więc spełnia ten warunek z dużym zapasem (mój super-czytelnik twierdzi w komentarzu, że nie spełnia, ale ja od razu podsuwam proste rozwiązanie)

Drugi warunek: wiek

Żeby wykonać wypłatę z IKE, trzeba spełnić również warunek wieku. Trzeba skończyć 60 lat.

Jest od tej prostej reguły wyjątek.

Spełniasz ten warunek wypłaty, jeśli skończyłeś 55 lat oraz masz już uprawnienia do emerytury z powszechnego systemu emerytalnego (ZUS).

Jeśli chodzi o mnie, nie spełnię tego warunku jeszcze przez co najmniej jakieś 25 lat. Jestem na etapie gromadzenia oszczędności.

Nie wiem, jak wygląda pod tym względem sytuacja czytelniczki. Jeśli jednak spełnia warunek wieku, ma już prawo do wypłaty z IKE. Bank nie ma prawa odmawiać jej wypłaty. Powinien naprawić swój błąd i wypłacić pieniądze (mój super-czytelnik twierdzi w komentarzu, że nie powinien, ale ja od razu podsuwam proste rozwiązanie).

Jeśli czyta Pani te słowa, proszę o kontakt (zakładka „kontakt” w czerwonym pasku na górze strony).

Moje decyzje

Osobiście IKZE prowadzę od 2012 w formie rachunku maklerskiego w BM BDM – można założyć je przez internet. Niedawno rozliczyłem swoje wyniki. Co roku odliczam wpłaty od podatku dochodowego (przykład z rozliczenia za 2015).

Prowadzę też IKE w formie rejestru funduszy inwestycyjnych, na IKE Plus w NN TFI (wcześniej ING TFI). Pisałem w szczegółach o motywach tej decyzji i najważniejszych parametrach umowy.  Rozliczyłem swoje wyniki do 2016. NN TFI oferuje też rejestr funduszy inwestycyjnych w połączeniu z IKZE.

Niedawno stworzyłem rankingi wszystkich ofert IKZE oraz IKE dostępnych pod koniec 2016.

Tutaj wszystkie artykuły o trzecim filarze, IKE oraz IKZE.

Warto również przejrzeć inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie.

Zapraszam do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.