Dlaczego te 4 sposoby oszczędzania i inwestowania nie są jak lokata bankowa?

Słyszeliście kiedyś coś takiego?

„Obligacje korporacyjne są jak lokata bankowa”.

„Spółki dywidendowe są jak lokata bankowa”.

„Fundusze pieniężne, gotówkowe i obligacyjne są jak lokata bankowa”.

„Na zarabianiu na promocjach bankowych wychodzi się lepiej niż na lokatach bankowych”.

Ja wiele razy. Nawet jeśli dokładne słowa były inne, wydźwięk był właśnie taki. Coś jest jak depozyt w banku. Coś jest alternatywą lub zamiennikiem dla utrzymywania oszczędności na depozycie bankowym. Czy to przydatne skróty myślowe?

TLDR (cały artykuł w jednym zdaniu)

Zbyt dosłowne i zbyt frywolne porównywanie innych form oszczędzania do depozytów bankowych przynosi więcej zamieszania i błędnych decyzji niż pożytku.

„Obligacje korporacyjne są jak lokata bankowa”.

Niby tak. Też mają znane z góry oprocentowanie. Też są finansowym instrumentem dłużnym, czyli pożyczamy komuś pieniądze „na procent”.

Ale na tym podobieństwa się kończą.

Oszczędności na obligacjach korporacyjnych nie są ubezpieczone w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym do kwoty 100 tysięcy euro.

To ma poważne konsekwencje, np.:

a) jeśli jakaś firma przestaje regulować zobowiązania wynikające z obligacji, które wyemitowała, ich właściciele (czyli oszczędzający) będą bezpośrednio ponosić straty,

b) nie ma instytucji, która pomaga czy przejmuje dochodzenie wierzytelności od obligatariuszy, można próbować dochodzić swoich praw przez sądy – życzę powodzenia,

c) ulokowanie dużej części naszych oszczędności (np. 100 tysięcy złotych) w jednym banku nie obniża ich bezpieczeństwa (BFG i tak gwarantuje środki do 100 tysięcy euro), ulokowanie dużej części naszych oszczędności w obligacje jednej firmy, szczególnie o niestabilnych finansach, obniża ich bezpieczeństwo

Depozyt bankowy możemy w każdej chwili zerwać oraz szybko i sprawnie odzyskać cały wpłacony kapitał (zazwyczaj tracąc odsetki), obligacje musimy komuś odsprzedać. Trzeba tego kogoś znaleźć. Albo na rynku kapitałowym przez transakcję z rachunku maklerskiego, albo „w realu” za pomocą umowy cywilno-prawnej. Cena sprzedaży może być wyższa lub niższa niż cena zakupu obligacji. Na rozliczenie transakcji giełdowej i wpływ gotówki czekamy dwa dni robocze. Biuro maklerskie pobiera prowizję za transakcję (np. 0,19% jej wartości). Z ewentualnego zysku na sprzedaży samodzielnie rozliczamy się z urzędem skarbowym.

W sumie, przy okazji wspólnego wpisu z Remigiuszem wpadłem na pomysł, że obligacje korporacyjne powinny być porównywane z prywatnymi pożyczkami. Z pożyczaniem komuś pieniędzy. Dlaczego?

Po pierwsze, nie ma przy nich mowy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym czy podobnym ubezpieczeniu.

Po drugie, to pożyczający pieniądze musi w związku z tym wykonać wysiłek, żeby oszacować, czy opłaca mu się udzielać pożyczki. Czy wierzy, że pieniądze do niego wrócą? Czy odsetki dostatecznie kompensują ryzyko utraty oszczędności, które podejmuje?

No wypisz wymaluj obligacje korporacyjne. Jeśli ktoś chce je do czegoś porównać, sugeruję, żeby porównywał je nie do depozytów bankowych, tylko do prywatnych pożyczek. To trafniejsza analogia.

„Spółki dywidendowe są jak lokata bankowa”.

Niby tak. Stopa dywidendy, np. 4,5%, wygląda łudząco podobnie do oprocentowania depozytów bankowych, np. 2,5%.

I na tym podobieństwa się kończą.

Schemat lokaty bankowej jest następujący – dzisiaj wpłacam pieniądze, po jakimś czasie (np. roku) otrzymuję gwarantowane odsetki (np. 2,5%) pomniejszone o podatek Belki oraz zwrot wpłaconych pieniędzy.

Schemat inwestycji w spółkę giełdową jest następujący – dzisiaj kupuję jej akcje za gotówkę (płacąc prowizję, np. 0,39% wartości transakcji), ich wycena jest bardzo zmienna w czasie, a wypłata dywidendy w kolejnych okresach niegwarantowana.

Nawet jeśli kupujemy akcje jakiejś spółki dla tegorocznej, ogłoszonej dywidendy, musimy pamiętać o:

a) prowizji za kupno akcji (ok. 0,39%)

b) tym, że wartość dywidendy brutto bezpośrednio obniża cenę akcji

c) od dywidendy płacimy podatek Belki 19% (chyba że inwestujemy przez IKE lub IKZE),

d) jeśli po wypłacie dywidendy chcemy szybko pozbyć się akcji jakiejś spółki, nie mamy gwarancji co do jej ceny w żadnym momencie przyszłości i zapłacimy kolejną prowizję, tym razem za sprzedaż (ok. 0,39%)

Przykładów rozczarowań związanych z „łaszeniem się” na dywidendy jest wiele.

Jeśli ktoś zamieniał gotówkę na akcje spółek skarbu państwa, które miały być „dywidendowe”, np. Enea, PGE, Tauron PKO, PZU czy KGHM, doświadcza w tej chwili na własnej skórze, że „dywidendowość” spółki jest bardzo względna, a ceny ich akcji nie maszerują w prostej linii do góry.

Jeśli ktoś kupował akcje spółek Quercus TFI czy Macrologic ze względu na wypłacane w przeszłości dywidendy, musi być teraz nieźle zmieszany zmianą polityki tych firm. Ich właściciele zdecydowali, że firmy zamiast wypłacać wszystkim dywidendy na poziomie kilku procent rocznie będą skupować akcje po wysokiej cenie. Szkoda tylko że uczestnictwo w tych skupach akcji jest kompletnie niepraktyczne dla drobnych akcjonariuszy, a ceny akcji tych spółek na giełdzie uwzględniły nieprzyjazną dla drobnych akcjonariuszy politykę dzielenia się zyskiem i jakoś nie chcę rosnąć tak jak kiedyś.

Jeśli ktoś kupował akcje spółki Pelion, Agora, Action i wielu innych, ponieważ przez jakiś czas znajdowały się w indeksie WIGdiv grupującym spółki regularnie wypłacające dywidendy, musiał przełknąć gorycz informacji o zawieszeniu wypłat dywidendy oraz negatywnej reakcji cen ich akcji na taki obrót spraw.

Trochę inaczej jest z funduszami ETF, szczególnie zagranicznymi. Wypłaty dywidend są generalnie przewidywalne, ponieważ nie pochodzą od jednej spółki, tylko wielu spółek z indeksu. Na przykład, iShares International Select Dividend ETF (IDV) wypłaca dywidendę co kwartał. Roczna stopa dywidendy za ostatni rok wynosi ok. 4,5%. Wycena aktywów tego funduszu jest bardzo zmienna. Za kupno i sprzedaż jednostek trzeba opłacić prowizję. Od każdej wypłaty dywidendy pobierany jest podatek od zysków kapitałowych.

„Fundusze pieniężne, gotówkowe i obligacyjne są jak lokata bankowa”.

Niby tak. Zmienność ich wyceny jest niewielka. Ich wykresy zazwyczaj powoli, ale konsekwentnie pną się ku górze.

W sumie porównanie do lokaty bankowej jest jakoś tam uzasadnione, szczególnie w funduszach rynku pieniężnego oraz w funduszach pieniężnych i gotówkowych. Już mniej w funduszach obligacji. Nie jest na pewno uzasadnione w bardziej egzotycznych funduszach obligacji, np. rynków wschodzących czy obligacji zamiennych. Zmienność ich wyceny jest zbyt duża i zbyt nieprzewidywalna.

Należy jednak pamiętać, że:

a) fundusze niskiego ryzyka miewały w przeszłości duże wpadki – od tymczasowych obsunięć kapitału po likwidację w okolicznościach niekorzystnych dla klientów (więcej informacji)

b) na umorzenie jednostek i przelew gotówki z TFI czeka się jeden-dwa dni robocze (minus)

c) nie trzeba zamrażać pieniędzy na konkretny okres, jak na lokacie (plus)

d) są okresy, gdy fundusze niskiego ryzyka wygrywają z oprocentowaniem lokat, ale są też okresy, gdy przegrywają

„Na zarabianiu na promocjach bankowych wychodzi się lepiej niż na lokatach bankowych”.

Gdzieś spotkałem się z tego typu podsumowaniem (cytuję z pamięci): „w tym miesiącu zarobiłem na promocjach bankowych 350zł, co jest odpowiednikiem odsetek ze 100 tysięcy złotych ulokowanych na ponad 4% rocznie”.

Super. Tylko że ktoś, kto otrzymał 350zł w odsetkach na takiej lokacie bankowej:

a) wciąż posiada 100 tysięcy złotych kapitału, który będzie też pracować na właściciela w kolejnych miesiącach, nie mówiąc o tym, że stanowi wartość samą w sobie

b) nie musiał wykonać pracy lub ponosić wydatków koniecznych, żeby banki wypłaciły 350zł premii

c) nie jest uzależniony od nowych ofert banków, które mogą, ale nie muszą się pojawić, żeby nadal generować ten dodatkowy dochód

Bonus: “Lokata strukturyzowana to prawie lokata bankowa”

Telefon z banku, w którym mam konto: “Widzę, że kończą się panu lokaty. Mam propozycję dla tych środków. Czy mogę zająć chwilkę?”.

“Tak, proszę”.

“Mamy nową lokatę z gwarancją 100% kapitału i możliwością zarobienia 4% rocznie, jeśli ceny akcji Google, Facebook i Amazon wzrosną do października przyszłego roku”.

“Dziękuję, do widzenia”.

Skąd ja mam wiedzieć, czy akcje tych spółek akurat w paźdzerniku przyszłego roku będą droższe niż dzisiaj? Albo będą, albo nie będą. Czyli 50/50. Czyli albo bank mi odda mój początkowy kapitał, albo kapitał + 4% zysku. Przy takich dwóch równoważnych scenariuszach daje mi to oczekiwaną stopę zwrotu na poziomie 2% (50% x 0 + 50% x 4%). A na zwykłej lokacie mam np. 2,8% przez rok – pewne, gwarantowane, bez ceregieli.

Czarne jest czarne, białe jest białe

Jeśli kogoś zniechęciłem do obligacji korporacyjnych, spółek dywidendowych, funduszy inwestycyjnych czy korzystania z promocji bankowych, z przytupem przepraszam.

Nie taki był mój zamiar.

Co więcej, korzystam z wszystkich tych narzędzi we własnych finansach osobistych (z obligacji korporacyjnych w tej chwili tylko przez fundusze). Nie korzystam tylko z lokat strukturyzowanych. Nie widzę dla nich żadnego zastosowania w mojej sytuacji.

Chciałem tylko powiedzieć, że depozyty bankowe to depozyty bankowe.

A obligacje korporacyjne to obligacje korporacyjne.

A spółki dywidendowe to spółki dywidendowe.

Rozumiecie, o co mi chodzi.

Te wszystkie niechlujne porównania do lokat bankowych są źródłem zamieszania. Zaciemniają rzeczywisty obraz. Wyłączają krytyczne myślenie. Zdarza się, że wprowadzają w błąd. I są kosztowne dla błądzących ...

Biorą się albo z lenistwa – po co komuś tłumaczyć, jak działa wypłata dywidendy czy rynek obligacji korporacyjnych, jeśli można to porównać do czego, co wszyscy dobrze znają i lubią. Albo z chęci sprzedaży czegoś innego niż depozyt bankowy – szczególnie gdy oprocentowanie lokat jest takie niskie, wypychanie oszczędzających do “zamienników” i “alternatyw” przybiera na sile. I będzie przybierać jeszcze bardziej. 

Też byłem podatny na taki przekaz. Popełniłem przy okazji kilka kosztownych błędów.

W tej chwili korzystam z wielu narzędzi do oszczędzania i inwestowania (jednocześnie). Przynajmniej na podstawowym poziomie rozumiem, jak każde z nich działa i po co właśnie jego używam w kontekście moich indywidualnych (i rodzinnych) potrzeb, możliwości i ograniczeń.

Dla mnie to najważniejsze rzeczy – podstawowa wiedza plus dostosowanie narzędzi do własnych potrzeb, możliwości i ograniczeń. Nie do czyichś planów sprzedażowych czy przekonań.

Tutaj wszystkie artykuły o bezpiecznym oszczędzaniu, finansach osobistych i lokatach bankowych.

Warto również przejrzeć inne narzędzia do oszczędzania i inwestowania na przyszłość.

Zapraszam również do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.