IKE i IKZE, jakie znamy, mogą przestać istnieć

Gdyby założenia tego planu Ministerstwa Rozwoju zostały wdrożone w życie, IKE i IKZE, jakie znamy, przestałyby istnieć.

Dokument pozostawia więcej pytań niż odpowiedzi, ale i tak nie pozostawia złudzeń, że IKE i IKZE zmieniłyby się nie do poznania. Nie mi oceniać, czy te zmiany przyczynią się do rozwiązania wielkich problemów społecznych. Jestem za to pewien, że kompletnie negują moje indywidualne cele, które chciałem osiągnąć za pomocą IKE i IKZE.

Pisałem o tym zresztą we wpisie sprzed kilku dni, w którym nie doceniłem chyba skali nadchodzących zmian.

To wszystko wstępne zarysy, które mogą się zmienić. Wydaje się jednak, że ogólny kierunek działań się nie zmieni. Jak zmieniłyby się IKE i IKZE, gdyby plany Ministerstwa Rozwoju zostały wdrożone?

Najważniejsze propozycje zmian

Zmiany w ustawie o IKE i IKZE to tylko część większego planu, ale ja chciałbym się skupić tylko na propozycjach dotyczących lub wpływających na IKE i IKZE. Najważniejsze z nich to:

• „Konieczność modyfikacji IKE, np. poprzez obowiązek wykupu za co najmniej 75% środków w IKE emerytury okresowej lub dożywotniej z możliwością 25% wypłata jednorazowa” po osiągnięciu wieku emerytalnego,
• przekazanie na IKE każdego Polaka 75% składek zgromadzonych do tej pory w OFE,
• „zintegrowana centralna ewidencja programów oszczędnościowych przy ZUS”

Propozycji zmian w systemie emerytalnym jest w tym planie znacznie więcej, włącznie z nowymi instrumentami finansowymi, zachętami do oszczędzania i instytucjami państwa powołanymi do lokowania składek emerytalnych w akcje, obligacje i nieruchomości.

Jeśli kogoś to interesuje, może przeczytać całość prezentacji.

Ja w tym artykule chciałbym się skupić na małym wycinku – na sytuacji obecnych właścicieli oszczędności na IKE i IKZE. Co by się zmieniło z ich punktu widzenia, gdyby w ten sposób zreformowano IKE i IKZE?

1. Gorszy dostęp do własnych oszczędności

W tej chwili można w każdej chwili zażądać zwrotu oszczędności z IKE i IKZE. Instytucja finansowa ma na przelew środków 30 dni. To wdzięczna cecha tych rachunków, która działa jak wentyl bezpieczeństwa na wypadek trudnych sytuacji życiowych (przykład).

W planach Ministerstwa Rozwoju nie ma szczegółów dotyczących możliwości zwrotu środków, ale wydaje się, że idziemy w kierunku zblokowania tych oszczędności do czasu „osiągnięcia wieku emerytalnego”.

Przypominam, że w obecnej ustawie o IKE i IKZE jest mowa o wypłacie z IKE po osiągnięciu 60 roku życia, a z IKZE po osiągnięciu 65 roku życia. Wypłata to coś innego niż przedterminowy zwrot.

2. Uregulowanie wypłaty z IKE/IKZE

Do tego odnosi się ten fragment: „Konieczność modyfikacji IKE, np. poprzez obowiązek wykupu za co najmniej 75% środków w IKE emerytury okresowej lub dożywotniej z możliwością 25% wypłata jednorazowa”.

W tej chwili właściciel oszczędności może spożytkować zgromadzone pieniądze tak, jak chce – wypłacając je jednorazowo lub w ratach. Niedawno pisałem o tym w cyklu artykułów o możliwościach wypłaty z IKE.

3. Zmieszanie OFE z IKE

Na konta IKE miałyby trafić 75% jednostek zgromadzonych przez nas indywidualnie w OFE. W planie nie ma szczegółów tej operacji ani dla osób, które nigdy nie miały indywidualnego konta emerytalnego, ani dla osób, które już w ten sposób oszczędzają.

Nie byłoby dostępu do tych pieniędzy. Wygląda na to, że po prostu widzielibyśmy je w innym miejscu – zamiast na rejestrze OFE (do którego każdy może mieć już dziś dostęp), widzielibyśmy je na rejestrze IKE.

No i zamiast 100% widzielibyśmy 75%.

Dla celów tej absurdalnej operacji konieczne byłoby:

• przekształcenie OFE w fundusze inwestycyjne,
• otwarcie IKE dla każdego Polaka, który jeszcze go nie ma, i „zaksięgowanie” na nim środków z OFE (zmieszanie IKE z OFE)

4. Większy nadzór państwa nad trzecim filarem

Plan zakłada również centralizację informacji o kontach emerytalnych w ZUS oraz znacznie aktywniejszą rolę instytucji państwa w zarządzaniu składkami emerytalnymi w trzecim filarze.

Do życia powołany zostałby Polski Fundusz Rozwoju, państwowy fundusz inwestycyjny, do którego domyślnie trafiałyby środki z części trzeciego filaru. Skarb Państwa wprowadziłby do obrotu dwa nowe rodzaje obligacji. Stworzyłby również fundusz nieruchomości z myślą o lokowaniu składek emerytalnych.

Czy mamy do czynienia z końcem IKE i IKZE, jakie znamy?

Wydaje mi się, że tak.

Na szczegóły zmian przyjdzie nam jeszcze poczekać, ale kierunek działań jest jasny.

Idziemy na głęboką reformę, po której IKE będzie czymś innym niż dzisiaj. Być może będzie powszechniejsze i być może rozwiąże problemy Polaków z długoterminowymi oszczędnościami w skali makro, ale będzie też:

• mniej elastyczne,
• mniej „indywidualne”, bardziej „systemowe”,
• silniej regulowane / kontrolowane przez państwo,
• „nowym OFE” z niejasnym statusem gromadzonych na nim oszczędności (prywatne? publiczne? dostępne? niedostępne? dobrowolne? obowiązkowe?)

W dokumencie Ministerstwa Rozwoju nie ma właściwie ani słowa o IKZE. Obstawiam, że zniknie jako osobna konstrukcja prawna, a wraz z nią ulga w podatku dochodowym z pracy.

Tak wygląda „plan gry” na najbliższe lata.

Kalendarium Programu Budowania Kapitału

Do końca roku powinniśmy poznać pakiet zmian w prawie, w 2017 będą wdrażane, a od 2018 będą obowiązywać.

Co planuję zrobić ze swoimi oszczędnościami na IKE i IKZE?

Zgromadziłem na IKE i IKZE trochę grosza. Oba rachunki są rentowne (ostatni pomiar wyników na IKE i IKZE). Prowadzę je zgodnie z dobrymi praktykami dotyczącymi długoterminowego, odpowiedzialnego oszczędzania.

Jeśli plany Ministerstwa Rozwoju będą realizowane w sposób opisany w tej prezentacji, nie będę mógł ich pozostawić na IKE i IKZE. Co z nimi zrobię?

Nic wielkiego. Przeniosę ja na zwykły rejestr funduszy inwestycyjnych i/lub na zwykły rachunek inwestycyjny.

Rozłożę pomiędzy klasy aktywów zgodnie ze swoimi indywidualnymi preferencjami (podobnie jak na IKE i IKZE).

Część ulokuję w aktywach niepowiązanych z polską gospodarką i państwem (podobnie jak na IKE i IKZE).

Nie zmienię wiele, jeśli cokolwiek, jeśli chodzi o instrumenty finansowe, których będę używać. Nie zmienię wiele, jeśli chodzi o mój horyzont inwestycyjny i długoterminowe cele. Zadbam tylko o to, żeby nie było wątpliwości, że są to moje prywatne oszczędności, którymi mogę dowolnie dysponować, które nie są „nowym OFE” i które rozwiązują moje indywidualne problemy.

W sumie elementem planu jest obniżenie podatku od dochodów z inwestycji o czasie trwania ponad 12 miesięcy. To byłaby zmiana, którą na pewno chciałbym wykorzystać, jeśli chodzi o moje „sieroty” po IKE i IKZE.

Czekam na szczegóły i będę działać.

Osobiście prowadzę i polecam IKE z rejestrem funduszy inwestycyjnych w NN TFI. Pod koniec ubiegłego roku w szczegółach opisałem wyniki swojej inwestycji.

Swoje IKZE prowadzę od 2012 roku na rachunku inwestycyjnym DM BDM. Pod koniec 2015 podsumowałem wyniki tej inwestycji. Stworzyłem też kompleksowy ranking IKZE dostępnych w różnych instytucjach finansowych w 2015.

Warto również przejrzeć inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie.

Zapraszam do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.