Upadłość Spółdzielczego Banku Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie (SK Banku) – co stanie się z depozytami na IKE?

Są dwie wiadomości – dobra i zła. Zacznijmy od złej.

W piątek 20 listopada 2015 Komisja Nadzoru Finansowego zawiesiła z dniem 21 listopada 2015 działalność SK Banku z Wołomina. W sierpniu tego roku wprowadzono tam zarząd komisaryczny i podjęto próbę restrukturyzacji tego dużego banku spółdzielczego. Próba się nie udała i Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa przestanie istnieć (KNF zapowiedziała już wystąpienie z wnioskiem do sądu o jego upadłość).

SK Bank przez lata oferował najlepiej oprocentowane indywidualne konto emerytalne (IKE) w formie depozytu bankowego na rynku. Dobra wiadomość jest taka, że wszystkie depozyty w SK Banku objęte były ubezpieczeniem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Środki z IKE w tym banku spółdzielczym zostaną przeniesione na IKE w innej instytucji na zasadzie wypłaty transferowej (jeśli zawrzemy nową umowę o IKE z inną instytucją) lub nastąpi wypłata albo zwrot oszczędności (jeśli nie zawrzemy nowej umowy o IKE). Pojęcia wypłata transferowa, wypłata i zwrot mają bardzo precyzyjne znaczenie w kontekście IKE i IKZE.

Aktualizacja 27 listopada 2015: Informacja BFG dla właścicieli depozytów bankowych powiązanych z IKE.

Jakie są szczegóły wypłaty środków gwarantowanych powiązanych z IKE?

Zanim Bankowy Fundusz Gwarancyjny przystąpi do wypłaty depozytów objętych ubezpieczeniem muszą zostać spełnione (wszystkie) trzy warunki:

a) w banku wprowadzony musi zostać zarząd komisaryczny

b) Komisja Nadzoru Finansowego musi zawiesić działalność banku

c) Komisja Nadzoru Finansowego musi skierować do sądu wniosek o ogłoszeniu upadłości banku

Pierwszy warunek został spełniony w SK Banku w sierpniu tego roku, a drugi w piątek 20 listopada 2015 (oficjalny komunikat). Komisja Nadzoru Finansowego zapowiedziała już, że skieruje do sądu o ogłoszenie upadłości banku, więc można się szykować na procedurę wypłaty środków przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (który też wydał oficjalny komunikat).

Co się teraz wydarzy? Jeśli dobrze interpretuję ustawę o IKE i IKZE, ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz komunikaty KNF i BFG, wydarzy się coś takiego:

Cytuję najważniejsze punkty z komunikatu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Wytłuszczone fragmenty odnoszą  się do depozytów na IKE.

1. złożenie przez KNF wniosku o upadłość banku

„Z dniem wystąpienia przez Komisję Nadzoru Finansowego do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości Spółdzielczego Banku Rzemiosła i Rolnictwa, nastąpi spełnienie warunku gwarancji w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2014 r. poz. 1866, z późn. zm.) wobec Banku, a Bankowy Fundusz Gwarancyjny rozpocznie działania związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem wypłat środków gwarantowanych deponentom.”

2. zwrot środków gwarantowanych 

“Gwarantowane są środki pieniężne:

- osób fizycznych,
- osób prawnych,
- jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną,
- szkolnych kas oszczędnościowych oraz pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.
Wyłączone spod gwarancji są środki pieniężne zdeponowane przez Skarb Państwa, instytucje finansowe, głównych właścicieli oraz kadrę zarządzającą banku. 

W przypadku spełnienia warunku gwarancji, środki gwarantowane wypłacane są w złotych, bez względu na walutę, w jakiej nominowane były depozyty, do równowartości w złotych 100.000 euro. Do obliczenia równowartości euro w złotych przyjmuje się kurs średni Narodowego Banku Polskiego z dnia spełnienia warunku gwarancji.

W przypadku rachunku wspólnego, tj. rachunku prowadzonego dla kilku osób, należność deponenta liczona jest w następujący sposób: środki na rachunku dzielone są między współposiadaczy, zgodnie z postanowieniami zawartymi w umowie rachunku, a jeżeli takich postanowień nie ma – ustala się dla wszystkich równe części, i oblicza wartość środków gwarantowanych odrębnie dla każdego współposiadacza do wysokości limitu ustawowego.

W przypadku środków pieniężnych zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym (IKE) lub indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), wypłata środków gwarantowanych z ich tytułu dokonywania jest w formie wypłaty transferowej w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1147, z późn. zm.). Informacje o szczegółowym trybie postępowania oszczędzających na rachunku IKE lub IKZE przekazuje deponentom zarząd komisaryczny banku. 

Informacje o podmiocie, za pośrednictwem którego będą realizowane wypłaty środków gwarantowanych, terminach i miejscach ich dokonywania, Zarząd Funduszu podaje do publicznej wiadomości. 

W celu odebrania środków gwarantowanych deponenci nie muszą podejmować żadnych czynności oprócz stawienia się z dokumentem tożsamości w placówce wypłacającej. W przypadku zamiaru dokonania wypłaty w formie przelewu środków gwarantowanych na wybrany rachunek należy posiadać także informację o numerze tego rachunku. 

Deponenci nie muszą zgłaszać swoich wierzytelności ani Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, ani zarządowi komisarycznemu banku. Informacje o należnościach deponentów, wynikające z ksiąg rachunkowych banku, będą przekazane Funduszowi przez zarząd komisaryczny banku. 

Wierzytelności przekraczające wartość środków gwarantowanych mogą być dochodzone od banku. W przypadku ogłoszenia jego upadłości wierzytelności te powinny zostać zgłoszone sędziemu-komisarzowi w terminie wskazanym w postanowieniu sądu o ogłoszeniu upadłości. 

Szczegółowe informacje dotyczące zasad gwarantowania depozytów przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny znajdują się pod adresem: http://www.bfg.pl/informacje-dla-klientow-bankow.

Czy sytuacja właścicieli IKE jest wyjątkowa?

W pewnym sensie tak i Bankowy Fundusz Gwarancyjny jeszcze nie podał do publicznej wiadomości, jak będzie wyglądała w szczegółach procedura wypłaty środków. Pytania, które od razu mi się nasuwają:

1. Czy Bankowy Fundusz Gwarancyjny wybierze domyślne IKE w formie depozytu bankowego, do którego będą trafiać odzyskiwane środki?

Nie – artykuł 14 ustawy o IKE i IKZE (poniżej) mówi, że wypłata transferowa nastąpi do instytucji, z którą podpiszemy nową umowę o IKE i przedstawimy ją instytucji wskazanej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Jeśli nie podpiszemy z nikim nowej umowy o IKE, nie będzie wypłaty transferowej do jakiejś domyślnej instytucji. Będzie albo wypłata środków (dla osób, które spełniły jej warunki), albo zwrot środków (dla pozostałych osób).

Przypominam, że:

- wypłata i wypłata transferowa nie powodują naliczania podatku Belki
- zwrot środków wiąże się z naliczeniem podatku Belki  

2. Czy klienci będą mogli w momencie kontaktu z bankiem wypłacającym przedstawić umowę o IKE z inną (nie domyślną) instytucją finansową, do której mają trafić odzyskiwane środki?

Tak - patrz odpowiedź na pytanie pierwsze. Prawdopodobnie nie będzie żadnej instytucji, do której będą domyślnie trafiać gwarantowane środki z depozytów IKE. Trzeba będzie samodzielnie podpisać nową umowę. 

3. Czy będzie to musiał być depozyt bankowy?

Nie - wypłata transferowa może trafić do jakiejkolwiek instytucji finansowej uprawnionej do prowadzenia IKE.

4. Co się dzieje, jeśli klient zdeponował w SK Banku więcej niż 100 tysięcy euro oszczędności, z czego część była na IKE? Jaka jest kolejność wypłaty środków gwarantowanych? Czy można ją ustalić samodzielnie?

Jeszcze nie znam odpowiedzi na te pytania. W poniedziałek zadzwonię na infolinię BFG.

Co mówi ustawa o IKE i IKZE?

Do tego dochodzą kwestie związane z ustawą o IKE i IKZE, która w artykule 14 precyzuje sposób postępowania w przypadku upadłości instytucji finansowej, w tym banku.

Najważniejsze zapisy, które odnoszą się do właścicieli IKE i IKZE w bankach brzmią następująco:

„1. W przypadku (…) wydania przez Komisję Nadzoru Finansowego decyzji o zawieszeniu działalności banku i ustanowieniu zarządu komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz wystąpienia do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, instytucja ta, zarząd komisaryczny lub syndyk są obowiązane w terminie 30 dni od dnia wystąpienia zdarzenia, powiadomić o tym oszczędzającego. 

2. Powiadomienie, o którym mowa w ust. 1, powinno ponadto zawierać co najmniej informację o: 

1) terminie, w którym oszczędzający jest obowiązany do dostarczenia potwierdzenia zawarcia umowy albo potwierdzenia przystąpienia do programu emerytalnego podmiotom wymienionym w ust. 3, w celu dokonania wypłaty transferowej, oraz

2) skutkach niedostarczenia potwierdzeń, o których mowa w pkt 1, w terminie 45 dni od dnia otrzymania powiadomienia. 

3. W celu dokonania wypłaty transferowej oszczędzający, w terminie 45 dni od dnia otrzymania powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany do zawarcia umowy o prowadzenie IKE albo IKZE z inną instytucją finansową i do dostarczenia potwierdzenia zawarcia umowy lub, w przypadku przystąpienia do programu emerytalnego, do dostarczenia potwierdzenia przystąpienia do programu emerytalnego odpowiednio instytucji dotychczas prowadzącej IKE lub IKZE oszczędzającego lub syndykowi. 

4. W przypadku niedopełnienia któregokolwiek z obowiązków, o których mowa w ust. 3, przez oszczędzającego, jeżeli nie spełnia on warunków do wypłaty, o których mowa w art. 34 ust. 1 pkt 1 lub w art. 46 albo w art. 34a ust. 1 pkt 1, następuje zwrot środków przyznanych w postępowaniu likwidacyjnym, upadłościowym lub postępowaniu określającym sposób przeprowadzania wypłat środków gwarantowanych, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711, z późn. zm.8) ), na podstawie przepisów właściwych dla danych instytucji finansowych prowadzących IKE lub IKZE.

5. W przypadku spełnienia przez oszczędzającego warunków, o których mowa w ust. 3, odpowiednio instytucja finansowa, zarząd komisaryczny, syndyk lub Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, o którym mowa w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 oraz z 2014 r. poz. 827), w przypadku zaspokajania roszczeń z umów, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 3, lub Bankowy Fundusz Gwarancyjny, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, w przypadku zaspokajania roszczeń z umów, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 4, są obowiązani do dokonania wypłaty transferowej środków przyznanych oszczędzającemu w postępowaniu likwidacyjnym, upadłościowym lub postępowaniu określającym sposób przeprowadzania wypłat środków gwarantowanych, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, na IKE lub IKZE wskazane w potwierdzeniu zawarcia umowy. Po dostarczeniu potwierdzenia zawarcia umowy albo potwierdzenia przystąpienia do programu emerytalnego odpowiednio instytucja dotychczas prowadząca IKE lub IKZE oszczędzającego, zarząd komisaryczny lub syndyk przesyła, w ciągu 14 dni, liczonych od dnia dostarczenia potwierdzenia, do:

1) instytucji finansowej, z którą oszczędzający zawarł umowę o prowadzenie IKE lub IKZE, lub

2) zarządzającego programem emerytalnym w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych, do którego oszczędzający przystąpił, zwanego dalej „zarządzającym” – informacje, o których mowa w art. 21 ust. 2.   

W tym roku stworzyłem przegląd wszystkich indywidualnych kont emerytalnych dostępnych na rynku (zebrałem wszystkie artykuły w tej zakładce). W kategorii depozytów bankowych jego zwycięzcą został zresztą SK Bank, którego jedynymi ważnymi konkurentami są inne banki spółdzielcze (cały artykuł). Najlepsze IKE z rachunkiem oszczędnościowym wśród banków komercyjnych proponuje Bank Millennium (oprocentowanie 3% w skali roku).

Osobiście prowadzę swoje indywidualne konto emerytalne w formie rejestru funduszy inwestycyjnych na IKE Plus w NN TFI (kilka tygodni temu opisywałem swoje wyniki oraz sposób działania).

Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) prowadzę w formie rachunku maklerskiego w biurze maklerskim BDM (kilka tygodni temu opisałem swoje wyniki oraz sposób działania).

Tutaj wszystkie artykuły o trzecim filarze, IKE oraz IKZE.

Warto również przejrzeć inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie.

Zapraszam do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.