IKZE a rozliczenie podatku wspólnie z małżonkiem

IKE i IKZE to konta indywidualne, więc nic nie stoi na przeszkodzie, żeby i mąż, i żona posiadali oba rachunki. Jeśli taka jest wola małżonków, mogą posiadać łącznie nawet cztery takie konta – dwa IKE (jedno męża, jedno żony) oraz dwa IKZE (jedno męża, jedno żony).

Sprawa z korzyściami podatkowymi przypisanymi do IKE jest prosta – oszczędności gromadzone na tych kontach są zwolnione z 19% podatku od dochodów kapitałowych (tzw. podatek Belki), ale nie mają wpływu na wysokość podatku dochodowego z pracy. W poprzednim artykule obliczyłem, ile taka tarcza podatkowa może być warta.

Z kolei do IKZE poza zwolnieniem od tzw. podatku Belki przypisana jest dodatkowo możliwość odpisania rocznej składki wpłaconej na to konto od dochodu (czyli podstawy opodatkowania). To pozwala pomniejszyć podatek dochodowy z bieżącej pracy (gromadząc jednocześnie środki na prywatną emeryturę). W poprzednich artykułach opisałem w szczegółach mechanizm tej ulgi i obliczyłem, kiedy może się opłacać, a kiedy może się nie opłacać.

Jak wpływają składki IKZE na wysokość podatku z bieżącej pracy (PIT-37, PIT-36, PIT-36L lub PIT-28) przy rozliczeniu wspólnie z małżonkiem?

Wspólne rozliczenie podatku dochodowego z mężem lub żoną

Wspólnie z małżonkiem rozliczyć się można, a nie trzeba. To korzystne rozwiązanie, jeśli jeden z małżonków – rozliczając się osobno – musiałby zapłacić część podatku dochodowego po wyższej stawce (32%), podczas gdy drugi osiąga dochody na poziomie niższym niż (w 2014r.) 85 528zł.

Powiedzmy, że przedsiębiorcza żona zarobiła w ubiegłym roku 120 tysięcy złotych, a mniej obrotny maż dołożył do domowego budżetu 20 tysięcy złotych. Gdyby każdy rozliczał się osobno, żona zapłaciłaby podatek w stawce 32% od nadwyżki ponad 85 528zł, ponieważ podstawą opodatkowania byłby jej osobisty dochód, czyli 120 tysięcy złotych. Gdyby rozliczali się wspólnie, cały podatek naliczony zostałby po stawce 18%, ponieważ podstawą opodatkowania dla każdego z małżonków byłaby połowa wspólnych dochodów, czyli 70 tysięcy złotych [(120 000 + 20 000) / 2 = 70 000].

To jest podstawowa, niezwiązana z IKZE, zaleta rozliczania podatku dochodowego razem z mężem lub żoną.

Jeśli chodzi o mnie, rozliczyłem się za 2014r. samodzielnie. Ani moja żona, ani ja nie osiągnęliśmy w 2014 dochodów wyższych niż 85 528zł, więc nie mieliśmy silnej motywacji, żeby łączyć swoje zeznania podatkowe. W swoim zeznaniu podatkowym odliczyłem od dochodu maksymalny limit wpłat na IKZE w 2014. Moja żona tego nie zrobi, ponieważ nie posiada rachunku IKZE. Gdyby posiadała, również mogłaby - niezależnie ode mnie - dokonać takiego odliczenia w swoim zeznaniu.

Czy można odliczyć składkę na IKZE, jeśli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu?

Cały ten artykuł został zainspirowany e-mailami i komentarzami czytelników. Powtarzało się w nich kilka scenariuszy. Zadzwoniłem w tej sprawie do Krajowej Informacji Podatkowej oraz przetestowałem je w programie do rozliczania podatków e-deklaracje Ministerstwa Finansów.

Scenariusz pierwszy: Mąż wypracował w 2014r. 150 tysięcy złotych dochodu. Żona w tym czasie nie zarabiała. Będą składać wspólne rozliczenie podatkowe, żeby podzielić podstawę opodatkowania męża (150 tysięcy) na dwie osoby, zbijając ją tym samym do 75 tysięcy złotych. Rozliczają się według skali podatkowej.

O ile zmniejszy się podatek dochodowy męża, jeśli wpłacił w 2014 roku na swoje konto IKZE 4495,2zł – czyli cały roczny limit. Czy żona również może odliczyć składkę na swoje IKZE za 2014r. od swojego dochodu?

Odpowiedź na pierwsze pytanie brzmi: Składka na IKZE z 2014 roku pomniejszy podatek męża o 809zł, czyli o 18% z 4495,2zł. A dlaczego nie o 32% – przecież jego dochód w 2014 roku wynosił 150 tysięcy złotych. To prawda, ale dzięki wspólnemu rozliczeniu podatku z żoną faktyczna podstawa opodatkowania wynosiła 75 tysięcy złotych, co oznacza, że cały podatek został naliczony po stawce 18%.

Odpowiedź na drugie pytanie brzmi: Nie – żona nie będzie mogła odpisać swojej składki na IKZE w 2014 roku od dochodu, ponieważ nie wypracowała dochodu. Jej podstawa opodatkowania wynosi 75 tysięcy złotych tylko dlatego, że swoimi dochodami podzielił się z nią w zeznaniu mąż.

Adekwatny do sytuacji jest również ten fragment z broszury informacyjnej Ministerstwa Finansów: „Małżonkowie (...) mogą – na wspólny wniosek – być opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów (ustalonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy), po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i 26c ustawy.” Innymi słowy: odliczenia od dochodu, w tym składka na IKZE, są indywidualne.

Gdzie w zeznaniu podatkowym znajdują się składki na IKZE?

Zanim przejdę do kolejnych scenariuszy, proponuję zatrzymać się na chwilę i przyjrzeć się, gdzie dokładnie w zeznaniu podatkowym znajduje się składka na IKZE uprawniająca do ulgi emerytalnej.

Po pierwsze – znajduje się na formularzu PIT/O, na którym znajdują się również inne ulgi podatkowe, np. na dzieci czy związane z darowiznami. Jest to załącznik do głównego zeznania.

Po drugie – znajduje się w sekcji B formularza PIT/O, czyli w sekcji „odliczenia od dochodu”. To ważne – składka IKZE nie pomniejsza bezpośrednio podatku (jak na przykład ulga na dzieci), tylko dochód.

System e-deklaracje automatycznie zmusi nas do wpisania 0 w miejscu na składkę IKZE żony, która nie osiągnęła w ubiegłym roku żadnych dochodów. Pojawi się następująca informacja.

Po trzecie – składki zadeklarowane w formularzu PIT/O są odliczane od dochodu w sekcji D głównego zeznania podatkowego, czyli w sekcji „odliczenia od dochodu”. Dochód żony wynosił zero, więc odliczenie z tytułu składki IKZE (lub jakiekolwiek inne) musi również wynosić zero. Do tego odnosił się poprzedni komunikat.

W końcu – dochód po odliczeniach wyniósł 145 504,8zł, czyli 150 tysięcy minus składka męża na IKZE (4495,2zł). Po podzieleniu go na pół, w sekcji E („obliczenie podatku) otrzymujemy podstawę obliczenia podatku oraz podatek do zapłaty. Jest on o dokładnie 809zł mniejszy niż w zeznaniu bez składki na IKZE w wysokości maksymalnego rocznego limitu za 2014r.

Scenariusz drugi – oboje mają dochód, płacą cały podatek w pierwszym progu (18%)

W drugim scenariuszu mamy następującą sytuację: Żona zarobiła w 2014r. 150 tysięcy złotych, a mąż dołożył 20 tysięcy złotych. Rozliczają się wspólnie, dzięki czemu podstawa opodatkowania „na głowę” wynosi 85 tysięcy złotych. Cały podatek będzie naliczony po stawce 18%.

Czy oboje mogą skorzystać z odliczenia składki IKZE od dochodu? Ile będzie wynosić ich ulga podatkowa?

Tak – oboje wykazują w zeznaniu rocznym dochód, więc oboje mają od czego odpisywać składkę na IKZE. Zakładając, że oboje wpłacili maksymalny roczny limit za 2014 rok, ich podatek pomniejszy się o 1618zł.

Skąd ta wartość? To po prostu dwa razy 809zł (18% razy 4495,2zł). Ich cały podatek za 2014 rok został naliczony po stawce 18%, więc tę samą stawkę przykładamy do składki na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego.

Scenariusz trzeci – oboje mają dochód, płacą część podatku w drugim progu (32%)

W tym scenariuszu mamy następującą sytuację. Mąż zarobił 150 tysięcy złotych, a żona „dorzuciła” do domowego budżetu kolejne 80 tysięcy. Nawet przy wspólnym rozliczeniu podatków podstawa opodatkowania „na głowę” wyniesie 115 tysięcy złotych, więc nadwyżki ponad 85 528zł będą opodatkowane stawką 32%.

Czy oboje mogą odliczyć od swojego dochodu składki na IKZE? Jaka będzie wartość ulgi podatkowej, którą dzięki temu osiągną?

Tak – nie ma problemu z odliczeniami od dochodu. W obu przypadkach jest od czego odliczać. Zakładając, że oboje wpłacili maksymalny roczny limit za 2014 rok, ich podatek pomniejszy się o ok. 2876zł.

Skąd ta wartość? To po prostu dwa razy 1438zł (32% razy 4495,2zł). Odliczenie składki na IKZE za 2014 rok pomniejszyło dochód, który był opodatkowany stawką 32%.

Kilka uwag na zakończenie

Rozliczenia podatkowe mogą być dość skomplikowane. Powyższe trzy scenariusze bazują na dwóch prostych założeniach – dochód oraz składka na IKZE. W praktyce roczne zeznanie podatkowe może zawierać więcej zmiennych, np. dodatkowe odliczenia od dochodu i od podatku. Niektórzy rozliczają dochody z kilku źródeł lub posiadają jakiś specjalny status podatkowy, co dodaje jeszcze jedną warstwę komplikacji.

W takiej sytuacji zachęcam do zrobienia własnej symulacji korzyści płynących z gromadzenia oszczędności na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego w programie e-deklaracje Ministerstwa Finansów. Zachęcam również do kontaktu z Krajową Informacją Podatkową – nie było jeszcze pytania z dziedziny podatków, na które nie otrzymałbym tam satysfakcjonującej odpowiedzi.

Jednym z polecanych przeze mnie dostawców kont emerytalnych IKZE i IKE jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych NN TFI - wcześniej ING TFI (szczegółowa recenzja tego rozwiązania tutaj). Sam przeniosłem tam niedawno konto emerytalne.

Tutaj wszystkie artykuły o trzecim filarze, IKE oraz IKZE.

Warto również przejrzeć inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie.

Zapraszam do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.