Jak zacząć inwestować w fundusze inwestycyjne?

Gdybyśmy szukali odpowiedzi na to pytanie w materiałach towarzystw funduszy inwestycyjnych, byłaby ona banalnie prosta. Żeby zacząć inwestować w fundusze, należy otworzyć rejestr w naszym towarzystwie. Ale najpewniej nie o taką odpowiedź nam chodzi.

Rejestr to odpowiednik konta bankowego dla inwestycji w fundusze. Rzeczywiście musimy go posiadać, żeby nabywać i sprzedawać fundusze – jest zakładany bezpłatnie. W momencie jego otworzenia stajemy się uczestnikiem (klientem) konkretnego towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Ale to tylko wymaganie techniczne. To tak, jakby ktoś nam powiedział, że żeby zostać informatykiem trzeba sobie kupić komputer. To prawda – jest on niezbędny, ale w najmniejszym stopniu nie wystarczy, żeby zostać informatykiem.

A jak jest z funduszami inwestycyjnymi? Jak zacząć w nie inwestować nie w sensie wymagań technicznych, ale wiedzy, narzędzi, podejścia, itp.? Proponuję kilkustopniowe przygotowania, zanim otworzymy pierwszy rejestr.

Dwa słowa o moim doświadczeniu

Szybki filtr – nie roszczę sobie żadnych pretensji do bycia specjalistą od funduszy. Nie mam nawet wykształcenia ekonomicznego. Piszę z własnego doświadczenia, które też nie jest największe na świecie.

Jeszcze jako student inwestowałem w fundusze przez Supermarket Funduszy Inwestycyjnych mBanku oraz w TFI Arka BZ WBK – z różnym skutkiem, jeśli chodzi o poszczególne transakcje, ale z pozytywnym wynikiem dla całości portfela. Część moich oszczędności jest w tej chwili ulokowana w funduszach i od pewnego czasu przymierzam się do zwiększenia swojego zaangażowania w obliczu mizerii na rynku lokat oraz obligacji skarbowych.

Nie jestem nieomylny – tutaj przeczytasz o mojej ostatniej większej wpadce na giełdzie. Uczę się. Piszę ten tekst również po to, żeby podsumować swoją wiedzę i podejście do funduszy na ten moment w czasie. Na pewno nie żeby zgrywać eksperta.

Zresztą – odkąd zacząłem mocniej interesować się swoimi finansami w związku z rozwojem tego serwisu, mój szacunek dla różnych ekspertów i doradców finansowych dramatycznie zmalał. Uważam, że dla własnych pieniędzy tylko my możemy zostać prawdziwymi ekspertami. Ale do rzeczy.

Jak zacząć inwestować w fundusze inwestycyjne?

1. Sięgnij do źródeł

Zakładam, że starujemy od kompletnego zera. Nie rozumiemy podstawowych pojęć (towarzystwo, rejestr, jednostka, wycena, dywersyfikacja, itp.). Kilka razy je słyszeliśmy, może potrafimy powtórzyć, ale tak naprawdę ich nie rozumiemy.

Sięgnijmy do źródeł. Na początek do encyklopedii i słowników. Otrzymamy w ten sposób syntezę wiedzy w sposób dużo bardziej obiektywny niż w materiałach promocyjnych towarzystw i ich dystrybutorów.

Ten słownik języka polskiego streszcza to pojęcie jednym zdaniem. Ten również, ale trochę je rozbudowuje. Wikipedia dodaje do tego jeszcze mnóstwo super ważnych informacji historycznych oraz wchodzi w szczegóły. Wiele z nich będzie dla nas nieistotnych w tym momencie, wiele z nich będzie niezrozumiałych. Ale choćby przejrzenie takiego tekstu z maksymalnym zrozumieniem to praktycznie nasz obowiązek.

2. Poradnik i przewodnik

Po takim wstępie jesteśmy gotowi na coś więcej. Najlepiej jakiś przystępny przewodnik dla początkującego inwestora. Jakiś prosty poradnik, dzięki któremu nowe, abstrakcyjne pojęcia nabiorą bardziej praktycznego znaczenia.

Cóż, problem polega na tym, że część materiałów jest czysto promocyjna – dominuje w nich przekaz marketingowy branży finansowej. Zostawmy to sobie na później. Inne materiały są płatne – szkolenia, książki, itp. Mogą nam pomóc przyspieszyć przygotowania do rozpoczęcia inwestycji, ale osobiście zawsze najpierw korzystam z darmowych zamienników. Są zazwyczaj gorszej jakości i trzeba wykonać wysiłek, żeby poskładać wszystko do kupy, ale coś za coś.

W sieci znalazłem dwie kompleksowe publikacje z podstawami inwestowania w fundusze. Nie jest to szczyt przystępności, a już najbardziej brakuje w nich przykładów udanych i – przede wszystkim – nieudanych inwestycji, ale pierwszy głód wiedzy powinny zaspokoić. Chodzi o:

a) ABC inwestowania w fundusze, wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego w 2010r.

b) Jak wybrać fundusz inwestycyjny, wydane przez Fundację Edukacji Rynku Kapitałowego w 2005r.

Dobrym źródłem informacji są również strony internetowe towarzystw funduszy inwestycyjnych. Pomijając komunikaty marketingowe, większość z nich ma naprawdę rzetelnie przygotowane sekcje z treściami edukacyjnymi, włącznie z bardziej praktycznymi poradami i przykładami. Tylko korzystać.

3. Spytaj się, czego nie rozumiesz

Po takiej dawce nowej wiedzy, nawet jeśli tylko przejrzeliśmy część z tych materiałów, na pewno pojawi nam się w głowie mnóstwo pytań i wątpliwości. Ogólnych: Ile mogę zarobić na funduszach? Jaka jest szansa, że stracę? Skąd mam wiedzieć, które fundusze kupować? Gdzie i jak je kupić? I tak dalej. Oraz szczegółowych: Gdzie mogę sprawdzić notowania funduszy inwestycyjnych? Czy mogę je w każdej chwili sprzedać? Jak szybko dostanę swoją gotówkę po sprzedaży jednostek? Co to jest fundusz parasolowy? I tak dalej.

Najlepiej je zapisać. Nawet jeśli wydają się nam niemądre. Jeśli w grę wchodzą nasze pieniądze, naprawdę nie ma głupich pytań.

Komu je zadać? Na początek sobie. I postarać się znaleźć odpowiedzi w dostępnych materiałach. Potem znajomym, którzy mają doświadczenie z funduszami. A najlepiej, jeśli mają złe doświadczenia. Niekoniecznie odpowiedzą na nasze pytania, ale może zainspirują nas do zadania kolejnych.

Potem spytajmy doradców i sprzedawców, którzy zazwyczaj rozmawiają z nami na poziomie folderów reklamowych. Niestety, część z nich wymięknie przy bardziej skomplikowanych pytaniach (sprawdzone w praktyce). Od innych dostaniemy wyczerpujące informacje, plus wszystko, co dodatkowo im się skojarzy z naszymi pytaniami.

Na koniec zawsze można zapytać jakiegoś blogera finansowego czy inne przyjazne stworzenie internetowe.

4. portfel demo lub drobna inwestycja na próbę

Kilka serwisów (np. Analizy.pl) udostępnia darmowe narzędzie do wirtualnej inwestycji w fundusze inwestycyjne. Wystarczy założyć swoje konto, wytypować interesujące nas fundusze, zapisać je w swoim portfelu, a później obserwować.

Dokładnie na tym polega inwestowanie w fundusze. Analiza, kupno, monitorowanie, ewentualne zmiany, sprzedaż.

Jeśli to brzmi jak zbyt dużo zachodu, możemy od razu przejść do prawdziwych inwestycji (np. za pomocą platformy mBanku czy BGŻ Optima, jeśli mamy tam już konto; jeśli nie mamy tutaj i tutaj możemy je założyć). Dla bezpieczeństwa pierwsze transakcje warto wykonywać małymi kwotami i nastawić się na to, że nie od razu wszystko pójdzie idealnie. Ale wszystkiego można się nauczyć.

Dlaczego właśnie tak zacząć inwestowanie w fundusze inwestycyjne?

Nie będę oszukiwał, że tak wyglądały moje przygotowania do pierwszej inwestycji w fundusze, kiedy zaczynałem jako student. Aktywowałem po prostu Supermarket Funduszy Inwestycyjnych w mBanku i rzuciłem się z kilkoma stówami, żeby sobie poeksperymentować. W miarę rozwoju wydarzeń dopłacałem lub wycofywałem swoje oszczędności według uznania. Z historii moich transakcji nie wyłania się absolutnie żadna przemyślana strategia. Raczej kolorowa beztroska podszyta wrodzoną ostrożnością, dzięki której ostatecznie wyszło całkiem dobrze.

Ale wtedy byłem studentem (kierunku humanistycznego), nie miałem zobowiązań i stawiałem pierwsze kroki w tej części rynku kapitałowego, gdzie kończy się bezpieczeństwo i gwarancje. Gdy niedawno przygotowywałem się do pierwszej inwestycji w obligacje korporacyjne, cały proces wyglądał bardzo podobnie do tego, który opisałem dla funduszy inwestycyjnych.

Gdyby ktoś zobaczył moją korespondencję e-mailową z doradcą, który sprzedał mi polisę inwestycyjną w lutym 2012r. (na atrakcyjnych warunkach), musiałby również stwierdzić, że nie ułatwiałem biedakowi zadania.

Jeśli chodzi o fundusze, uważam przede wszystkim, że gra jest warta świeczki. Warto się gruntownie przygotować. To w końcu jeden z najważniejszych sposobów na długoterminowe, różnorodne inwestowanie, które jest w zasięgu przeciętnego inwestora.

Niestety to, co wydarzyło się w okolicach 2007r., wielu kompletnie zraziło do funduszy. Ludzie uwierzyli, że fundusze to takie lokaty na sterydach, o czym w reklamach oraz przez swoich doradców informowały towarzystwa i ich banki matki. Wkrótce zaczęła się głęboka bessa i inwestorzy stracili olbrzymią część swojego kapitału. Mój kolega, magister ekonomii, wziął w tym czasie – po konsultacji ze znajomym doradcą – większy kredyt hipoteczny (we frankach) niż musiał, żeby część „pracowała mu szybciej na funduszach” na wcześniejszą spłatę reszty. Nie muszę chyba dodawać, że ich plan się nie powiódł.

Wszyscy uwierzyli w bajki i ulegli chciwości. Większość na dobre zraziła się do funduszy i ma do nich emocjonalny, negatywny stosunek (ci złodzieje, oszuści itp.). Cóż, nie dosyć, że się pomylili, to na dodatek wyciągnęli niewłaściwe wnioski ze swojego błędu. Pół biedy jeśli zdecydowali, że zawsze oszczędzać będą na gwarantowanych lokatach czy obligacjach skarbowych – to wcale nie takie głupie rozwiązanie. Gorzej jeśli przeszli na stronę totalnej nieufności wobec prawdziwej branży finansowej i uwierzyli ludziom pokroju założyciela Amber Gold (pod tym tekstem jest jeden emocjonalny komentarz, który sugeruje właśnie taki scenariusz w przypadku autorki).

Ja myślę o funduszach inwestycyjnych w kontekście konstruktywnego oszczędzania i inwestowania na emeryturę i inne odległe cele. To długie dekady zarządzania pieniędzmi. Miejsce części z nich (mniejszej lub większej w zależności od sytuacji na rynku finansowym) jest właśnie w funduszach. Nie interesuje mnie to, że fundusz X zarobił w ostatnich 12 miesiącach X%. Interesuje mnie mechanizm, który do tego doprowadził, bo tylko to pozwoli mi ocenić, czy jest szansa, że w kolejnych latach też mogę w tym funduszu zarobić. A jak nie w tym, to w jakim?

Dlatego proponuję zacząć inwestowanie w funduszach od dokładnego zapoznania się z podstawowymi pojęciami, oswojenia się z zasadami tej formy inwestowania oraz przećwiczenia podstawowych operacji i zachowań. A potem otwórzmy rejestr w towarzystwie lub skorzystajmy z innych sposobów inwestowania w fundusze. Żeby uniknąć hazardowego podejścia do swoich inwestycji („nie rozumiem, ale spróbuję – może się uda”, itp.).

Przeczytaj też, jak inaczej można oszczędzać i inwestować na emeryturę. Przejrzyj dostępne narzędzia finansowe.

Zapisz się też na darmowy, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.