Co to jest IKE – te 6 podchwytliwych pytań pomoże Ci zrozumieć

Co to jest IKE? Odpowiedź wydaje się prosta: to indywidualne konto emerytalne. Część trzeciego filaru, w skład którego wchodzą także IKZE oraz PPE. Tyle że ta odpowiedź bardzo niewiele nam mówi. To zaledwie definicja encyklopedyczna. Wciąż nie wiemy, co kryje się pod konstrukcją IKE. Wciąż mamy wiele szczegółowych pytań.

Otrzymuję je regularnie w komentarzach i przez formularz kontaktowy. Proszę o kolejne. Dzięki nim jestem w stanie lepiej wytłumaczyć, co to jest IKE. Bo odpowiedź naprawdę nie jest prosta. Przede wszystkim ze względu na elastyczność tego rozwiązania – jest bardzo dużo różnych możliwych scenariuszy dla oszczędzających w ten sposób na emeryturę. Każdemu polecam zapoznanie się z ustawą o IKE.

Zapraszam też do lektury sześciu podchwytliwych pytań, które pomogą Wam lepiej zrozumieć, co to jest indywidualne konto emerytalne.

1. Czy IKE jest gwarantowane przez BFG?

BFG to Bankowy Fundusz Gwarancyjny, instytucja państwa, która gwarantuje, że otrzymamy z powrotem nasze lokaty i odsetki bez względu na okoliczności (nawet jeśli bank upadnie). Czy IKE podlega pod tą instytucję?

Otóż IKE może mieć sześć różnych form – rachunek oszczędnościowy, rachunek maklerski, ubezpieczenie z funduszem kapitałowym, fundusze inwestycyjne, obligacje skarbowe oraz dobrowolny fundusz emerytalny (oferują je te same firmy co OFE). Nie każda z nich podlega pod BFG.

Właściwie tylko jedna z nich podlega pod BFG – rachunek oszczędnościowy w banku. Jeśli chcemy mieć IKE gwarantowane przez BFG, musi mieć ono formę rachunku oszczędnościowego.

Podobnym poziomem bezpieczeństwa charakteryzuje się IKE obligacje, ale tu gwarantem nie jest BFG, tylko skarb państwa. Dla wielu oznacza to jeszcze większe bezpieczeństwo. Cała reszta typów IKE jest obarczona ryzykiem inwestycyjnym (możemy na nich tracić).

Pod koniec 2015 roku stworzyłem przegląd dostępnych na rynku umów o IKZE i IKE oraz kompleksowy ranking IKZE i IKE.

Osobiście prowadzę IKZE od 2012 roku na rachunku inwestycyjnym DM BDM. Pod koniec 2015 podsumowałem wyniki tej inwestycji. IKE prowadzę w formie rejestru funduszy inwestycyjnych w NN TFI (moje szczegółowe wyniki do końca 2015), gdzie można założyć również dobre IKZE.

2. Czy państwo może zabrać mi moje oszczędności z IKE?

IKE (i cały trzeci filar) to część powszechnego, państwowego systemu emerytalnego – nie ma co udawać, że jest inaczej. Państwo ustaliło jego zasady (tutaj ustawa) – choćby limity wpłat czy warunek zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych.

Nie ma jednak żadnego związku między pierwszymi dwoma filarami – obowiązkowymi ZUS oraz OFE a IKE. Po pierwsze – trzeci filar jest dobrowolny. Po drugie – nasze pieniądze nie trafiają w żadnym momencie do ZUS czy innych instytucji państwa. Są w bankach, towarzystwach funduszy inwestycyjnych, na giełdzie papierów wartościowych – w zależności od tego, gdzie założyliśmy swoje indywidualne konto emerytalne. Po trzecie – to nie państwo decyduje, jak inwestujemy swoje pieniądze – forma i jej szczegóły zależą tylko od nas. Po czwarte – to nie państwo decyduje, kiedy możemy wypłacić swoje oszczędności – możemy to zrobić w dowolnym momencie. Państwo ustala tylko, że zwolni nas z podatku od zysków kapitałowych na IKE, jeśli spełnimy warunek wieku (60 lat lub 55 i uprawnienia emerytalne) i stażu (wpłaty w pięciu latach kalendarzowych).

Prawdopodobieństwo, że państwo położy rękę na naszych oszczędnościach w IKE (jak zrobiło niedawno z OFE) jest takie samo, jak to, że sięgnie po nasze zwykłe lokaty czy jednostki funduszy inwestycyjnych.

Przeczytaj też przewodnik po trzecim filarze oraz artykuł o tym, czy warto w nim oszczędzać.

3. Czy mogę mieć więcej niż jedno IKE w życiu?

No właśnie. Kolejne pytanie, na które odpowiedź powinna brzmieć tak lub nie, ale z pytań, które otrzymuję, wyłania się co najmniej kilka scenariuszy. Dla każdego z nich odpowiedź może być inna.

A) Jeśli chodzi o to, czy jedna osoba może mieć więcej niż jeden rachunek IKE w tym samym czasie, odpowiedź brzmi nie. Nie można mieć jednocześnie dwóch lub więcej indywidualnych kont emerytalnych.

B) Jeśli chodzi o to, czy można IKE przenosić w trakcie jego trwania, np. z rachunku oszczędnościowego na obligacje skarbowe czy fundusze inwestycyjne, odpowiedź brzmi tak. Nie jesteśmy przywiązani do końca życia do jednego rodzaju IKE – możemy je przenosić między dostawcami. Po 12 miesiącach od podpisania umowy z poprzednim, nic to nie kosztuje.

C) Jeśli chodzi o to, czy można najpierw założyć IKE, potem je zlikwidować, a potem założyć kolejne, są dwie możliwe odpowiedzi:

- jeśli likwidujemy swoje indywidualne konto emerytalne po spełnieniu warunku wieku i stażu (czyli nie płacąc podatku Belki), kolejnego już nie możemy założyć,

- jeśli likwidujemy swoje indywidualne konto emerytalne przed spełnieniem warunku wieku i stażu, np. w wieku 45 lat (czyli płacimy podatek Belki), możemy założyć kolejne.

4. Co jeśli nie spełnię warunku stażu oraz wieku?

Co jeśli zlikwiduję swoje IKE w wieku 45 lat, po dziesięciu latach oszczędzania? Nie spełniam przecież warunków wieku i stażu. Czy będę musiał zapłacić podatek Belki? Czy będę musiał zapłacić jakieś kary?

IKE możemy zlikwidować w absolutnie każdym momencie. Nasze oszczędności na nim nie są zablokowane na lata (co jest moim zdaniem zasadniczą przewagą nad popularnymi polisami inwestycyjnymi).

Jeśli nie spełnimy warunku wieku i stażu, bank czy firma ubezpieczeniowa, w której mamy swoje konto, naliczy nam podatek od zysków kapitałowych, jeśli takowe były. Jeśli nie było, otrzymamy zwrot kapitału.

Większość dostawców IKE nie przewiduje żadnych kar za likwidację IKE i zwrot oszczędności, pod warunkiem że od podpisania umowy upłynęło 12 miesięcy. Drobną karę zapłacimy jednak za przedwczesny wykup obligacji skarbowych.

5. Czy lepiej założyć IKE czy IKZE?

Dylemat, którego tak naprawdę nie ma. Nie musimy wybierać między IKE albo IKZE albo PPE. Czy to oznacza, że można mieć IKE i IKZE i PPE? Dokładnie tak – można korzystać jednocześnie z każdej z tych trzech form oszczędzania w trzecim filarze i korzystać z zachęt podatkowych.

Prawdziwe pytanie brzmi: czy warto mieć IKE i IKZE?

6. Jakie jest najlepsze IKE?

Byłoby cudownie, gdyby ktoś oficjalnie ogłosił, że najlepsze IKE jest tu i tu. Jest to niestety niemożliwe z kilku powodów.

Po pierwsze – to od nas zależy, w której formie chcemy oszczędzać na IKE. Na przykład pomiędzy rachunkiem oszczędnościowym a rachunkiem maklerskim jest gigantyczna różnica, choćby w potencjale zarobku oraz ryzyku. Nie da się ich bezpośrednio porównać. Nie da się stworzyć rankingu wszystkich możliwych IKE.

Po drugie – sytuacja jest dynamiczna. Dzisiaj najbardziej opłaca się chronić swój kapitał w gwarantowanych aktywach (np. obligacjach skarbowych czy lokatach). Ale na pewno wrócą lepsze czasy dla giełdy i funduszy inwestycyjnych – wtedy ci z IKE obligacje czy rachunek oszczędnościowy mogą znaleźć się na szarym końcu. Nie mówiąc o tym, że nawet oprocentowanie obligacji skarbowych oraz rachunków oszczędnościowych jest zmienne.

Po trzecie – wyboru nie upraszcza łączenie przez firmy IKE w pakiety z innymi produktami. Kilka banków oferuje wysoko oprocentowane IKE rachunek oszczędnościowy, ale jeśli założymy drogi plan systematycznego oszczędzania. Inne firmy łączą IKE z IKE lub z ubezpieczeniem ochronnym. To jeszcze bardziej komplikuje sytuację i praktycznie uniemożliwia wskazanie najlepszego IKE.

Pod koniec 2015 roku stworzyłem przegląd dostępnych na rynku umów o IKZE i IKE oraz kompleksowy ranking IKZE i IKE.

Osobiście prowadzę IKZE od 2012 roku na rachunku inwestycyjnym DM BDM. Pod koniec 2015 podsumowałem wyniki tej inwestycji. IKE prowadzę w formie rejestru funduszy inwestycyjnych w NN TFI (moje szczegółowe wyniki do końca 2015), gdzie można założyć również dobre IKZE.

Osobiście korzystam w tej chwili z IKE obligacje oraz IKZE rachunek maklerski.

Zadawaj kolejne pytania przez formularz kontaktowy. Dzięki nim jestem w stanie lepiej odpowiedzieć na pytanie, co to jest IKE, oraz wiele innych związanych z oszczędzaniem na emeryturę.

Zachęcam do zapisania się na darmowy, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – naprawdę warto. Więcej szczegółów, jak i dlaczego warto – tutaj.