Co to jest forex?

Rynek forex ma tyle samo wspólnego z oszczędzaniem na emeryturę co sprint z maratonem. Niby oba biegi są częścią lekkoatletyki, ale zasady i mechanizmy nimi rządzące są kompletnie odmienne. Forex to instrument finansowy, tak samo jak lokata czy fundusz inwestycyjny – i tu, i tu chodzi o obracanie pieniędzmi, żeby przyniosły nam zarobek. Ale na tym podobieństwa się kończą.

Przyznaję, że ten wpis powstał z ciekawości i nie jest poparty żadnymi doświadczeniami na forexie. Widzę, że ten rynek jest od kilku miesięcy w natarciu. Jeśli ktoś interesuje się finansami, zauważył już pewnie wszędobylskie reklamy firm brokerskich. Chciałbym dowiedzieć się więcej o podstawowych założeniach tego rynku i umieścić go gdzieś wśród innych metod inwestowania.

Co to jest forex?

Forex to międzynarodowy rynek wymiany walut (od ang. Foreign Exchange). Handlowanie walutami to powszechnie znana działalność – zajmują się nimi choćby kantory czy banki. Pozwalają nam kupować lub sprzedawać różne waluty. Ile razy kupowaliśmy za polskie złotówki euro czy funty przed wyjazdem zagranicę? Ile razy sprzedawaliśmy waluty obce po przyjeździe do Polski?

Zwróciliśmy pewnie wtedy uwagę na różnicę między kursem kupna i sprzedaży – na popularnych walutach wynosi na przykład 0,1 euro czy dolara. Ta różnica fachowo nazywa się spread i na niej zarabiają kantory czy banki.

Na rynku forex możemy również wymieniać pary walut, a firmy brokerskie oferują znacznie niższe spready. Dzięki temu możemy zarobić nawet na małych wahaniach kursu.

Ale handel odbywa się inaczej niż w kantorze czy w banku. Dwie strony zawierają tzw. kontakt na różnicę kursową - czyli rodzaj zakładu, w którą stronę podąży kurs. Nie handlują prawdziwą walutą, tylko instrumentem pochodnym pozwalającym rozliczyć się na podstawie zmian kursów.  

Jeszcze do niedawna forex był rynkiem przede wszystkim dla dużych instytucji – banków, rządów, międzynarodowych korporacji i firm zajmujących się zarządzaniem majątkami. Narzędzia do obsługi transakcji były drogie, a same transakcje musiały być bardzo duże, żeby pokryły koszty. Teraz firmy brokerskie oferują proste w obsłudze platformy oraz niskie limity transakcji i koszty. Dzięki temu praktycznie każdy może handlować walutami w celach inwestycyjnych z pominięciem pośredników typu bank czy kantor.

Może nie znaczy potrafi

Oczywiście, jest zasadnicza różnica między tym, że możemy coś zrobić, a tym, że potrafimy to zrobić. Forex to rynek niesłychanie płynny i dynamiczny. Według szacunków największych banków centralnych za 2010r., w transakcjach kupna i sprzedaży walut codziennie ręce zmieniać może 4 biliony dolarów na całym świecie. Rynek działa 5 dni w tygodniu. Zaczyna się w niedzielę o 23.00 i kończy w piątek o 23.00 – to nieustająca dynamika, którą każdy inwestor musi jakoś opanować dzięki swoim strategiom i narzędziom.

Przeczytałem gdzieś, że w długim terminie tylko 5% inwestorów na rynku walut zarabia pieniądze. To ci, którzy potrafią najlepiej używać narzędzi, dostosowywać swoje metody do zmieniającej się rzeczywistości i wytrzymywać psychologiczną presję związaną z ryzykiem straty.

Ryzyko straty

W świetle powyższych statystyk, dużo uczciwiej jest skupiać się na potencjale utraty swoich pieniędzy niż na potencjale zarobku na forexie. Nikomu nie trzeba chyba zwracać uwagi na dokładnie przeciwny przekaz, który płynie z materiałów reklamowych firm brokerskich.

Dlaczego tak łatwo stracić pieniądze na rynku forex, szczególnie jeśli jesteśmy początkującymi inwestorami? Z kilku powodów:

a) nie mamy lub źle używamy narzędzi do systematycznej oceny swoich decyzji inwestycyjnych (na jakiej podstawie kupujemy lub sprzedajemy jakąś parę walut, dlaczego akurat teraz, co dalej w przypadku ruchu w górę czy dół).

b) nie rozumiemy podstawowych zasad działających na rynku forex (np. transakcje oparte są o tzw. dźwignię finansową, która pozwala na handlowanie wielokrotnością swojego depozytu. To oznacza, że używając dźwigni 1:10 możemy obracać 100 dolarami mając tylko 10. Dzięki temu nasze zyski rosną dziesięć razy szybciej. Ale uwaga! Dzięki temu opłaty transakcyjne są dziesięć razy wyższe, a ewentualne straty dziesięć razy większe. A dźwignia może być dużo, dużo większa – choćby 1:100. To olbrzymie przyspieszenie, które działa w obie strony – zysków i strat.

c) ulegamy własnym emocjom (przede wszystkim chciwość i strach); jesteśmy psychologicznie nieprzygotowani, żeby podejmować tak skomplikowane decyzje inwestycyjne na tak dynamicznym rynku.

Zarabianie na forexie

Długoletni inwestor na rynku forex z Wrocławia, który zgodził się przy kawie opowiedzieć mi o swoich doświadczeniach, pokazać system transakcyjny i pomóc w zrozumieniu, co to jest forex, powiedział mi, że nie ma praktycznie pieniędzy, których nie dałoby się stracić na handlu walutami w przeciągu kilku godzin. I w drugą stronę: jest to chyba jedyny rynek na świecie, gdzie w kilka dni można z kwot typu tysiąc dolarów zrobić milion.

Wystarczy przyjrzeć się wahaniom popularnych par walut, choćby dolara w stosunku do euro przez ostatni rok, żeby dostrzec, że możliwości zarobku było co niemiara nawet w długim okresie. A pamiętajmy, że forex działa praktycznie 24 godziny na dobę i używa dźwigni, żeby zwielokrotnić wielkość transakcji. Pamiętajmy również, że da się zarabiać zarówno na wzrostach, jak i spadkach.

Da się, tylko jak prawdopodobne jest, że otworzymy konto i z marszu zaczniemy zarabiać? To praktycznie wykluczone, a prawdopodobieństwo spada praktycznie do zera w przypadku osób, które nie handlowały aktywnie na innych rynkach (np. akcji czy obligacji korporacyjnych) i nie rozumieją podstawowych ich mechanizmów. Wtedy forex to – proszę wybaczyć drastyczne porównanie – żyletka w rękach małego dziecka.

Ale przecież we wprawnych rękach żyletka doskonale służy do tego, do czego jest zaprojektowana. Tak samo jest z rynkiem wymiany walut – jeśli poznamy jego zasady, opanujemy podstawy, przeczytamy poradniki doświadczonych inwestorów, wykonamy wystarczająco dużo transakcji demo, a chaos zacznie układać się nam w coś bardziej regularnego i przewidywalnego – zarabianie na forexie może przestać być abstrakcją. Dla mnie jest i pewnie długo (może zawsze) będzie.

Przeczytaj też, czym się różni rynek forex od rynku papierów wartościowych (w środę), czy możliwy jest duży zysk bez ryzyka oraz czym różni się oszczędzanie od inwestowania.