Możliwości, koszty i podatki związane z likwidacją pracowniczego programu emerytalnego (PPE)

Już dwie osoby poprosiły mnie przez formularz kontaktowy o skomentowanie, co można zrobić ze swoim pracowniczym programem emerytalnym (PPE) w momencie jego likwidacji. Chodzi o kilka typów sytuacji, np. kiedy otrzymujemy wypowiedzenie z firmy prowadzącej PPE, firma przestaje działać lub likwiduje pracowniczy program emerytalny. Ponad 2% aktywnych zawodowo Polaków ma konta PPE, na których odłożone jest ponad 1 mld złotych – niewykluczone, że część z nich będzie musiała poradzić sobie z tego typu problemem.

Jakie są możliwości po likwidacji PPE? Jak przenieść je na IKE? Czy warto? Jakie opłaty i podatki musimy zapłacić przy wypłacie z PPE?

Likwidacja PPE – co dalej?

Likwidacja naszego PPE to niekoniecznie konsekwencja upadku firmy, w której pracujemy. Powody mogą być różne: porozumienie między pracodawcą a pracownikami w sprawie likwidacji programu, zwolnienie pracownika, przejście pracownika do innej firmy, a nawet dobrowolne wycofanie się pracownika z działającego PPE. Cokolwiek nie byłoby powodem zamknięcia pracowniczego programu emerytalnego, właściciele środków stają przed pytaniem co dalej.

Są dwie możliwości, które pociągają za sobą odmienne konsekwencje:

a) wypłata transferowa do innego PPE lub IKE

b) zwrot środków

Wypłata transferowa to inaczej przeniesienie do innego PPE lub IKE. Jeśli na przykład nasz nowy pracodawca oferuje swój program emerytalny dla pracowników, informujemy naszego dotychczasowego pracodawcę o tym fakcie i środki z naszego konta PPE wędrują do nowego programu.

Jeśli nasz nowy pracodawca nie ma PPE lub nie znaleźliśmy jeszcze nowego pracodawcy, możemy przenieść środki na indywidualne konto emerytalne. Jest to również część trzeciego filaru emerytalnego, dzięki czemu środki z PPE utrzymają uprzywilejowany status podatkowy i pozostaną w obrębie III filaru.

I jedno, i drugie posunięcie oznacza, że nie zapłacimy żadnego podatku, żadnych składek na ubezpieczenie społeczne i żadnych opłat za tę operację. Jeśli pieniądze pozostaną w trzecim filarze do momentu spełnienia warunku wieku (60 lat lub 55 i uprawnienia emerytalne), nie zapłacimy podatku Belki (od zysków kapitałowych).

Jeśli poszukujesz dobrego IKE dla swoich pieniędzy z likwidowanego pracowniczego programu emerytalnego, polecam ten ranking IKE w bankach, to porównanie bezpiecznych IKE oraz ten przewodnik potrzecim filarze w 2012r.

Dla mniej doświadczonych w zarządzaniu finansami nie widzę w tej chwili lepszej oferty niż IKE w formie obligacji skarbowych, mimo że oprocentowanie dziesięcioletnich obligacji emerytalnych EDO ostatnio spada (w październiku 2012r. wynosi 5,8% w pierwszym roku, a przez kolejne 9 lat 2,5% ponad inflację).

Zwrot środków z PPE lub IKE powstałym po transferze z PPE

Tak jak w całym trzecim filarze, w PPE w każdym momencie mamy pełny dostęp do naszych oszczędności emerytalnych. Jeśli jednak zażądamy ich zwrotu przed spełnieniem warunku wieku, zapłacimy podatek od zysków kapitałowych (19% od zysku, jeśli jest) oraz będziemy musieli zapłacić składkę na ubezpieczenie społeczne (tzw. ZUS), której uniknęliśmy dzięki PPE. Jeśli pieniądze dotrwają w trzecim filarze do 60 roku życia (lub 55, jeśli nabyliśmy uprawnienia emerytalne), żadnej z tych danin nie zapłacimy.

Dlatego też decyzja o zwrocie środków z likwidowanego PPE oznacza dla nas koszty podatkowe (Belka) oraz ubezpieczeniowe (ZUS).

Ciekawym posunięciem jest na pierwszy rzut oka przeniesienie pieniędzy z PPE do IKE, a potem wypłacenie ich po pewnym czasie. Tylko czy rzeczywiście przekształcenie PPE w IKE, a potem jego likwidacja uchroni nas przed zwrotem składek ZUS?

Niestety nie uchroni nas, co potwierdzają opinie prawników doskonale znających to terytorium. Po likwidacji IKE i zwrocie oszczędności przed spełnieniem warunku wieku, zapłacimy podatek od zysków kapitałowych (jeśli je osiągnęliśmy) oraz zaległą składkę ZUS. To pomniejszy kwotę, którą fizycznie otrzymamy do skonsumowania tu i teraz. Oczywiście można argumentować, że składka ZUS powiększy nasze konto w pierwszym filarze, więc w pewnym sensie pieniądze nie przepadną – odzyskamy je w momencie przejścia na emeryturę. W obecnym klimacie niewiele osób pewnie zgodzi się jednak z takim myśleniem.

Tutaj odpowiedni fragment ustawy o IKE/IKZE, który to reguluje: "W przypadku gdy na IKE oszczędzającego przyjęto wypłatę transferową z programu  emerytalnego, instytucja finansowa przed dokonaniem zwrotu, w ciągu 7 dni, licząc od dnia złożenia przez oszczędzającego wypowiedzenia, przekazuje na rachunek bankowy wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwotę w wysokości 30% sumy składek podstawowych wpłaconych do programu emerytalnego". 

Co więcej, likwidacja IKE przed upływem 12 miesięcy od jego założenia zazwyczaj łączy się z opłatami (ok. 100-150zł), a na IKE obligacje skarbowe zapłacimy karę za wcześniejszy wykup obligacji nawet po tym rocznym okresie.

Co robić ze środkami ze zlikwidowanego PPE?

Decyzja jak zwykle należy do nas. Na pewno jest silna motywacja (podatek Belki, składka ubezpieczeniowa), żeby pieniądze zostały w trzecim filarze. Przeniesienie środków do IKE nic nie kosztuje, nie zmienia uprzywilejowanego statusu naszych oszczędności, a oferta IKE jest na tyle różnorodna, że każdy znajdzie coś dla siebie. Wszystko to pod warunkiem, że chcemy i stać nas, żeby pozostać w trzecim filarze do 60 roku życia.

Przeczytaj więcej o zasadach PPE lub poszukaj innych narzędzi do oszczędzania na emeryturę.