Jakie są rodzaje obligacji skarbowych?

Obligacje skarbu państwa to obok gwarantowanych depozytów bankowych najbezpieczniejszy sposób lokowanie pieniędzy. Pewne ryzyko niewywiązania się naszego powiernika ze zobowiązań zawsze istnieje (przykład Grecji czy obligacji skarbowych II Rzeczpospolitej), ale w przypadku tych dwóch metod oszczędzania jest ono wyjątkowo niskie w normalnych okolicznościach.

Chętni do zakupu obligacji skarbowych, czyli papierów dłużnych państwa, mają do wyboru kilka możliwości. Pierwszy podział przebiega między obligacjami hurtowymi i detalicznymi. Te pierwsze oferowane są firmom i instytucjom w dużych ilościach oraz wysokich nominałach. Drugi typ obligacji skarbowych to oferta również dla osób indywidualnych – można kupić nawet pojedyncze sztuki o bardzo przystępnym nominale 100zł.

Jakie są rodzaje obligacji skarbowych dla osób indywidualnych i czym się od siebie różnią?

Rodzaje obligacji skarbowych

Państwo ma w swojej ofercie detalicznej cztery rodzaje obligacji skarbowych:

a) obligacje dwuletnie DOS

b) obligacje trzyletnie TOZ

c) obligacje czteroletnie COI

d) obligacje dziesięcioletnie EDO

Różnią się one od siebie między innymi czasem trwania, oprocentowaniem oraz częstotliwością wypłacania odsetek.

Wszystkie natomiast łączy z góry określony zysk dla inwestora. Może być on określony procentowo (np. 4,5% w skali roku) lub jako wzór uzależniony od inflacji (np. 2% ponad inflację). Może być też połączeniem obu metod obliczania odsetek od kapitału (np. w pierwszym roku oprocentowanie stałe, potem oparte o inflację).

Wszystkie typy obligacji skarbowych mają też inną cechę wspólną – są emitowane w rytmie comiesięcznym. Co to oznacza? Przede wszystkim to, że co miesiąc państwo może zmieniać oprocentowanie nowej partii obligacji (choć zazwyczaj robi to rzadziej). Na przykład dla dziesięcioletnich obligacji emerytalnych, wzory oprocentowania zmieniały się w 2012r. dwukrotnie.

Ktoś, kto kupił je w lutym będzie miał inne oprocentowanie niż ktoś, kto kupił je w lipcu. W październiku oprocentowanie zmieniło się po raz kolejny. Oczywiście jeśli kupimy już partię obligacji, zasady dla tej właśnie partii są niezmienne przez cały jej okres trwania.

Nominał obligacji dla inwestorów indywidualnych to w każdym przypadku 100zł. Za tyle możemy kupić jedną obligację skarbu państwa.

Cztery rodzaje obligacji skarbowych w ofercie dla inwestorów indywidualnych

Obligacje dwuletnie DOS

DOS to skrót od Dwuletnich Obligacji Stałoprocentowych. Pełna nazwa wszystko wyjaśnia – są to obligacje wygasające po dwóch latach, dla których państwo określa niezmienne przez cały okres oprocentowanie. Wiemy dokładnie, ile pieniędzy dostaniemy w odsetkach po dwóch latach od zakupu.

Jak to wygląda w praktyce? Jeśli kupimy obligacje DOS w październiku 2012r., będą one oprocentowane 4,3% w skali roku przez dwa lata. Na koniec tego okresu państwo wypłaci nam nasz kapitał wraz z odsetkami.

Obligacje trzyletnie TOZ

TOZ to skrót od Trzyletnich Obligacji Zmiennoprocentowych. Obligacje trzyletnie mają ciekawą, dynamiczną konstrukcję. Ich oprocentowanie jest zmienne, ustalane co sześć miesięcy w oparciu o stawkę WIBOR 6M (stawka, po jakiej pożyczają sobie nawzajem banki na okres sześciu miesięcy). Co więcej, państwo wypłaca odsetki nie na koniec okresu trwania obligacji, ale co sześć miesięcy. Ostatnią transzę odsetek otrzymamy razem z kapitałem.

Co to oznacza w praktyce? Inwestor zna oprocentowanie wyrażone w procentach tylko dla pierwszego okresu odsetkowego (np. w październiku 2012r. wynosi ono 5% w skali roku). Po sześciu miesiącach otrzymamy obliczone na jego podstawie odsetki za pół roku. Na kolejne sześć miesięcy oprocentowanie zmieni się w zależności od pomiaru stawki WIBOR 6M, która zależy między innymi od stóp procentowych.

Nasza inwestycja będzie się automatycznie dostosowywała do sytuacji gospodarczej, a dzięki wypłacanym co sześć miesięcy odsetkom pomoże nam zachować płynność finansową. Obligacje trzyletnie TOZ często określane są ze względu na ten mechanizm jako rentierskie.

Obligacje czteroletnie COI

COI to skrót od Czteroletnie Obligacje Indeksowane. Mają one jeszcze inną strukturę niż DOS oraz TOZ. Oprocentowanie jest zmienne, ale nie oparte o wskaźnik WIBOR 6M, ale o roczną inflację w miesiącu poprzedzającym nowy okres odsetkowy. Państwo dokłada do tego marżę, zazwyczaj inną dla pierwszego roku oraz kolejnych trzech lat.

Na przykład obligacje czteroletnie wyemitowane w październiku 2012r. mają oprocentowanie 5,5% dla pierwszego roku (inflacje + marża 1,7%). W kolejnych latach będzie to inflacja powiększona o marżę 2%. Podobnie jak przy obligacjach trzyletnich, wypłata odsetek następuje po każdym okresie odsetkowym – w tym przypadku co roku.

Mechanizm obliczania odsetek na podstawie inflacji oznacza, że mamy pewność, że nasze oszczędności wypracują zysk ponad ten wskaźnik przez cały okres życia obligacji. Z drugiej strony porównanie oprocentowania obligacji skarbowych z najlepszymi lokatami na 3, 6 lub 12 miesięcy wypada na niekorzyść dla oferty skarbu państwa. I tu, i tu płacimy przecież podatek od zysków kapitałowych, który pomniejszy nasze zyski.

Obligacje dziesięcioletnie EDO

EDO to skrót od Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe. Ten rodzaj obligacji został stworzony z myślą o oszczędzaniu na emeryturę. Jest podobny do obligacji czteroletnich, jeśli chodzi o sposób obliczania oprocentowania (indeksowanie o inflację), oraz do obligacji dwuletnich, jeśli chodzi o wypłatę odsetek (na koniec okresu).

Obligacje dziesięcioletnie mają zazwyczaj najwyższe oprocentowanie ze wszystkich typów obligacji skarbowych. W październiku 2012r., po serii spadków, wynosi ono 5,8% w pierwszym roku (inflacja + 2%), a w kolejnych latach 2,5% ponad inflację. Odsetki są naliczane codziennie, kapitalizowane co roku, a wypłacane w dniu wykupu danej partii obligacji (czyli dziesięć lat od dnia zakupu).

Obligacje EDO można również nabyć w formie indywidualnego konta emerytalnego.

Przeczytaj też, jak obliczyć oprocentowanie dla różnych rodzajów obligacji skarbowych, czy warto inwestować w obligacje skarbowe oraz czy obligacje skarbu państwa są bezpieczne (we czwartek).