Czy warto oszczędzać na obligacjach skarbowych?

Państwo jest aktywnym graczem na rynku finansowym, odważnie konkurującym z bankami czy towarzystwami funduszy inwestycyjnych o nasze oszczędności. Finansuje z nich bieżącą działalność państwa (np. system edukacji czy służbę zdrowia) oraz inwestycje. W swojej ofercie skierowanej do indywidualnych inwestorów ma cztery rodzaje obligacji skarbowych, które różnią się między innymi mechanizmem naliczania odsetek.

Praktycznie nie ma różnicy w dostępności obligacji skarbowych i depozytów bankowych. Obligacje kupimy przez internet, przez telefon lub w placówkach bank PKO BP. Tylko czy warto oszczędzać na obligacjach skarbowych? Porównajmy je z innymi instrumentami w kilku kategoriach.

Obligacje skarbowe – oprocentowanie

Przyjrzyjmy się ofercie skarbu państwa w październiku 2012r.

a) obligacje dwuletnie – 4,3% w skali roku

b) obligacje trzyletnie – 5% w skali roku w pierwszym okresie odsetkowym (oparte o WIBOR 6M)

c) obligacje czteroletnie – 5,5% w pierwszym roku, potem 2% ponad inflację

d) obligacje dziesięcioletnie – 5,8% w pierwszym roku, potem 2,5% ponad inflację

Obligacje skarbowe nie wytrzymują porównania z bezpośrednim konkurentem – lokatami bankowymi. Nie da się tych dwóch instrumentów porównywać bezpośrednio – nie ma przecież dziesięcioletnich lokat na rynku. Ale wystarczy rzut oka na ofertę banków, żeby wiedzieć, że bez problemu znajdziemy lokaty na ok. 12 miesięcy oprocentowane na 6,5% i więcej. Najsłabiej wypadają w tym zestawieniu podobne do lokat obligacje dwuletnie.

Pytanie brzmi – co dalej? Jeśli teraz założę krótkoterminową lokatę na 6,5%, na co mogę liczyć po roku? Obligacje przynajmniej definiują wzór, po którym naliczone zostaną mi odsetki w kolejnych latach.

To prawda, ale nie trzeba być wielkim znawcą finansów, żeby wiedzieć, że oprocentowanie lokat także uzależnione jest od kombinacji takich czynników jak WIBOR 3M, inflacja, stopy procentowe czy ogólna sytuacja ekonomiczna. Nie mamy tego zagwarantowanego w umowie, ale to naturalny mechanizm na rynku. Można spodziewać się więc, że w długim terminie banki będą nadal przebijały obligacje skarbowe oprocentowaniem na swoich lokatach.

Dlatego jeśli chcemy optymalizować zyski z naszych bezpiecznych aktywów, obligacje skarbowe raczej nam w tym nie pomogą.

Z jednym wyjątkiem – obligacji emerytalnych EDO w formie indywidualnego konta emerytalnego (IKE). Obligacje dziesięcioletnie i tak należą do najlepiej oprocentowanych papierów dłużnych państwa, a jeśli dodamy do tego zwolnienie z podatku Belki dzięki IKE – mamy jeden z lepszych bezpiecznych wehikułów do lokowania oszczędności na rynku.

Niestety w ostatnich miesiącach skarb państwa stał trochę mniej hojny. Marże spadły z 2,5% w pierwszym roku do 2% oraz z 2,75% w kolejnych dziewięciu do 2,5%. Mimo wszystko to wciąż całkiem atrakcyjna, długoterminowa alternatywa do lokat bankowych.

Oferta obligacji skarbowych w październiku 2012r.

Obligacje skarbowe – bezpieczeństwo

Obligacje skarbowe to ta sama półka, jeśli chodzi o bezpieczeństwo naszego kapitału i odsetek jak lokaty bankowe. Nie jest to bezpieczeństwo totalne – ale przecież nie mamy go praktycznie w żadnej dziedzinie życia. Państwa także mogą odmówić spłaty swoich zobowiązań. Zrobiła to niedawno Grecja, a wcześniej między innymi Argentyna, również kosztem indywidualnych właścicieli obligacji skarbowych tych krajów.

Wiele osób zwraca też uwagę na nieuregulowaną kwestię przedwojennych obligacji skarbowych jako dowód, że Polska ma własną historię niespłacania swoich pożyczkodawców.

Zdolność do wykupu obligacji zależy od kondycji finansowej i stabilności politycznej kraju. Poważni inwestorzy zdają się oceniać je w tej chwili wysoko i kupują polskie obligacje skarbowe bardzo chętnie, ale ten stan nie musi trwać wiecznie. W tej chwili obligacje skarbowe Grecji to na pewno nie bezpieczny wybór.

Mimo tych zastrzeżeń obligacje skarbowe to obok gwarantowanych depozytów bankowych (w formie konta oszczędnościowego lub lokaty) to najwyższa półka bezpieczeństwa kapitału. Państwa upadają jeszcze rzadziej niż banki – to instytucje praktycznie niezbędne do funkcjonowania społeczeństwa. Dlatego powierzenie im pieniędzy jest uznawane za obarczone niskim ryzykiem. Szczególnie jeśli emitują je państwa lub instytucje stabilne. Można spać spokojnie – nie ma tu ryzyka inwestycyjnego znanego z inwestowania w akcje, fundusze inwestycyjne, a nawet obligacje korporacyjne.

Obligacje skarbowe – płynność

Państwo przygotowało możliwość wyjścia z każdego typu obligacji przed dniem wykupu. Co to znaczy? Nawet jeśli kupujemy w październiku 2012r. dziesięcioletnie obligacje skarbowe, nie musimy czekać do października 2022r., żeby je sprzedać. Możliwy jest ich przedterminowy wykup przez państwo. Dzięki temu nasze oszczędności są płynne – są do naszej dyspozycji praktycznie w każdym momencie.

Ale uwaga! Po pierwsze za przedterminowy wykup państwo przewiduje niewielkie opłaty, które różnią się w zależności od typu obligacji (np. 1zł za każdą przedwcześnie wykupioną obligację czteroletnią). Po drugie przelew środków nie jest natychmiastowy. Jego realizacja może trwać do sześciu dni roboczych. Dopiero wtedy na naszym koncie pojawią się pieniądze.

Obligacje można też odsprzedać innej osobie za pomocą umowy cywilno-prawnej.

Trochę inne zasady obowiązują przy obligacjach skarbowych w formie IKE.

Obligacje skarbowe - dywersyfikacja

Nawet jeśli obligacje skarbowe nie zapewnią nam optymalizacji zysków z bezpiecznej części naszego portfela oszczędności i inwestycji, mogą pomóc go urozmaicić. W finansach warto postępować w myśl zasady, że nie wszystkie jajka trzymamy w jednym koszyku. Różnorodny portfel, również po stronie bezpiecznych aktywów, to podstawa.

Zresztą chodzi nie tylko o spokojną głowę. Obligacje skarbowe, które w wielu elementach zasadniczo różnią się od lokat, mogą być dla nas wstępem do bardziej zaawansowanych i zyskownych sposobów inwestowania. Jest duże pokrewieństwo między obligacjami skarbowymi a obligacjami korporacyjnymi, które pozwalają wyraźnie zwiększyć zyski z inwestycji. Ryzyko oraz sposób zakupu są inne, ale mechanizm naliczania odsetek oraz życia obligacji podobny.

Czy warto oszczędzać na obligacjach skarbowych?

Nie jest to na pewno optymalna forma bezpiecznego lokowania oszczędności. Bez problemu znajdziemy atrakcyjniejsze lokaty bankowe. Najlepsze pod względem oprocentowania są obligacje dziesięcioletnie, szczególnie w formie IKE.

Obligacje skarbowe to dobry pomysł na urozmaicenie swojego portfela, szczególnie jeśli nabiera on dużych rozmiarów. Warto się również nauczyć obsługiwać ten typ inwestycji, bo jest już trochę bardziej zaawansowany niż tradycyjne lokaty, ale wciąż daje bezpieczeństwo niespotykane w produktach z ryzykiem inwestycyjnym.

Przeczytaj też, jakie są rodzaje obligacji skarbowych, jak obliczyć oprocentowanie różnych rodzajów obligacji oraz jak sprzedać obligacje skarbowe przed czasem (we wtorek).