Trzeci filar a podatki – szybkie podsumowanie i porównanie

Istotą trzeciego filaru emerytalnego, dobrowolnej formy oszczędzania na dodatkową emeryturę, są zachęty podatkowe przygotowane przez państwo. To ulgi podatkowe są najważniejszą zaletą odkładania pieniędzy na IKE, PPE oraz IKZE, trzech konstrukcjach dostępnych w ramach trzeciego filaru. Każda z nich oferuje jednak inne zachęty dla oszczędzających.

Żeby w pełni skorzystać z ich możliwości, warto znać najważniejsze różnice między nimi i dobierać je tak, żeby trzeci filar miał najkorzystniejszy wpływ na nasze podatki. To podsumowanie pokazuje, jaki jest związek między trzecim filarem a podatkami – od zachęt po dziedziczenie środków.

Ulgi podatkowe w trzecim filarze

1. IKE

Indywidualne konta emerytalne zwolnione są z podatku Belki (19% od zysków kapitałowych). Są dwa warunki, żeby skorzystać z tej zachęty – wiek i staż. Musimy ukończyć 60 rok życia (lub 55 i mieć uprawnienia emerytalne) oraz odkładać na swoim IKE pieniądze przez co najmniej pięć lat. Wtedy będziemy mogli wypłacić (na raz lub w ratach) cały kapitał i zyski bez płacenia podatku Belki.

Oczywiście nie zapłacimy też podatku dochodowego. Nie jest to jednak żadna ulga – przecież zapłaciliśmy już PIT od naszych zarobków (z których pochodzą oszczędności), więc kolejne opodatkowanie byłoby podwójne i niesprawiedliwe.

2. PPE

Pracownicze programy emerytalne działają identycznie jak IKE, jeśli chodzi o podatek od zysków kapitałowych (są z niego zwolnione) oraz podatek dochodowy (brak). Po spełnieniu warunku wieku i stażu – możemy wypłacić kapitał i zysk.

PPE mają wbudowaną jeszcze jedną zachętę dla pracowników i pracodawców – od części wypłaty przekazywanej na program emerytalny nie odprowadza się składek na ZUS. Nie wchodzą one do tzw. podstawy wymiaru składki, czyli kwoty, od której obliczany jest ZUS. To oznacza niższe koszty dla pracodawcy (nieprzypadkowo PPE określa się mianem „taniej podwyżki”) oraz trochę więcej na koncie emerytalnym pracownika.

3. IKZE

Indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego różnią się od IKE i PPE tym, że zachęta podatkowa dotyczy podatku dochodowego oraz podatku Belki. Możemy w ten sposób odłożyć 4% naszej pensji brutto (szczegółowe zasady tutaj), a później te oszczędności odliczyć od podstawy opodatkowania. W zależności od stawki podatkowej, którą płacimy, od podatku dochodowego za dany rok odliczymy 18% lub 32% kwoty oszczędzonej na IKZE (obowiązują limity).

Co ważne, nie jest to prawdziwa ulga, a jedynie odroczenie podatku. W momencie wypłaty pieniędzy z IKZE będziemy musieli uiścić podatek dochodowy od kapitału i zysku na obowiązujących w danym momencie zasadach. Nie zapłacimy natomiast podatku od zysków kapitałowych (19% Belki).

Co jeśli zrezygnuję w trakcie?

1. IKE

Z oszczędzania na indywidualnym koncie emerytalnym możemy w każdym momencie zrezygnować, mamy bezpośredni i bezpłatny (po 12 miesiącach od podpisania umowy) dostęp do naszych pieniędzy. Logiczną konsekwencją takiego ruch jest jednak to, że będziemy musieli zapłacić podatek Belki od ewentualnych zysków.

2. PPE

Po pierwsze, tak jak przy IKE, musimy zapłacić podatek od zysków kapitałowych. Po drugie, musimy zwrócić niezapłaconą część składki emerytalno-rentowej do ZUS.

3. IKZE

Czy rezygnujemy z IKZE po kilku latach, czy wypłacamy nasze oszczędności w wieku 65 lat (wiek zapisany w ustawie) i tak czeka nas ten sam obowiązek – od wpłaconego kapitału oraz ewentualnych zysków płacimy podatek dochodowy według aktualnie obowiązujących stawek.

Ważne utrudnienie polega na tym, że przed osiągnięciem 65 roku życia wypłata może być tylko jednorazowa, potem także w ratach. Wypłata w ratach może być korzystniejsza z punktu widzenia podatku PIT.

Dziedziczenie a trzeci filar

1. IKE i PPE - dziedziczenie

W umowach IKE oraz PPE możliwe jest wskazanie oraz dowolne zmienianie osoby uposażonej (lub kilku), na którą przechodzą zgromadzone tam środki w przypadku naszej śmierci. Jeśli tego nie zrobimy, wchodzą one do spadku i są dzielone przez sąd na zasadach ogólnych.

Nabycie środków z IKE i PPE na drodze spadku jest zwolnione z podatku od spadków i darowizn, podatku dochodowego oraz podatku od zysków kapitałowych.

2. IKZE - dziedziczenie

Podobnie jak przy IKE możliwe jest wskazanie oraz dowolne zmienianie osoby uposażonej (lub kilku), która będzie pierwszym i bezpośrednim beneficjentem środków zgromadzonych na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego. Są one zwolnione z podatku od spadków i darowizn.

Będziemy musieli natomiast zapłacić podatek dochodowy od odziedziczonej kwoty. Chyba że pieniądze z IKZE osoby zmarłej trafią na IKZE osoby lub osób uposażonych – wtedy będą traktowane jako wypłata transferowa. I nie będzie konieczności płacenia podatku dochodowego.

-----

Trzeci filar oparty jest o trzy różne ulgi – w podatku od zysków kapitałowych (IKE, PPE, IKZE), podatku dochodowym (IKZE) oraz składce ZUS (PPE). Ważne korzyści IKE, IKZE oraz PPE dają także, jeśli chodzi o dziedziczenie.