Przywileje emerytalne w Polsce – kto wciąż je ma?

Przywileje emerytalne w Polsce to kontrowersyjny temat. Każdy chciałby je mieć, ale nikt nie chciałby za nie płacić. Każdy jest za ich ograniczaniem, ale nie jeśli ograniczenia dotykają właśnie jego. Każdy uważa, że na nie zasługuje, ale nikt nie potrafi wytłumaczyć racjonalnie dlaczego bez umniejszania roli innych grup zawodowych czy społecznych.

To już pewne - od stycznia 2013r. sporo się zmieni, jeśli chodzi o przywileje emerytalne. Zmiany dotkną między innymi policjantów, strażaków, żołnierzy, rolników, sędziów i prokuratorów oraz księży. W przyszłości uszczelnianie systemu może dotknąć również płacących nieadekwatne do zarobków składki przedsiębiorców.

Kto ma w Polsce przywileje emerytalne?

1. policja, ABW, CBA, UOP, Służba Graniczna, Służba Więzienna

Funkcjonariusze policji i pokrewnych służb publicznych cieszą się od lat szeregiem przywilejów emerytalnych. Najważniejszym z nich jest możliwość przejścia na świadczenia państwa po 15 latach służby. Otrzymują wtedy 40% ostatniej pensji, a w system wbudowane są zachęty do dłuższej pracy – za każdy dodatkowy rok na służbie mogą dostać 2,6% ostatniej pensji. Maksymalna wysokość ich świadczeń to 75% ostatniej pensji. Otrzymają ją po 28,5 roku pracy.

Co zmienia reforma emerytalna wchodząca w 2013r.? Funkcjonariusze służb porządkowych będą musieli mieć co najmniej 25 lat pracy oraz ukończony 55 rok życia. Emerytura będzie wyliczana na podstawie 10 wybranych przez funkcjonariusza lat pracy lub jako średnia z ostatnich 10 lat. Świadczenia wyniosą 60% tej podstawy, a za każdy dodatkowy rok pracy będzie można ją zwiększyć o 3%.

Reforma dotknie wyłącznie funkcjonariuszy wstępujących do służby po 1 stycznia 2013r. A więc przywileje się zmniejszą, ale w stosunku do przeciętnego Kowalskiego pozostaną. Funkcjonariusze będą mogli pracować aż o 12 lat krócej niż reszta społeczeństwa, a na dodatek zmiany obejmą wyłącznie nowe osoby. Przeciętny Polak będzie miał dłużej do emerytury już od 1 stycznia 2012r.

Służby mundurowe są faworyzowane w jeszcze jeden sposób. Na chorobowym otrzymują 100% wynagrodzenia oraz wszystkie nagrody i dodatki do pensji. Dla innych pracowników zatrudnionych na etacie jest to 80%. Jest to oczywista zachęta do chorowania, z której skrzętnie korzysta kilka tysięcy policjantów każdego dnia. Rządowi nie udało się przeforsować w tej dziedzinie zmian.

2. wojsko i strażacy

Wojsko i straż pożarna korzystają w dużej mierze z podobnych przywilejów co policja. Ich również czekają zmiany od 1 stycznia 2012r. - ich zakres i charakter będzie bardzo podobny.

3. rolnicy

W tej chwili rolnicy mogą odchodzić na emeryturę pięć lat wcześniej niż reszta społeczeństwa, czyli kobiety w wieku 55 lat, a mężczyźni w wieku 60 lat. Muszą spełnić jednak dwa dodatkowe warunki – podlegać ubezpieczeniu przez co najmniej 30 lat oraz przestać prowadzić gospodarstwo.

Rolnicze emerytury obsługuje KRUS. Zatrudnieni w tym sektorze płacą zdecydowanie niższe stawki ubezpieczenia, ale dużo niższe są również ich emerytury.

Jeśli chodzi o reformę emerytalną wchodzącą w życie od stycznia 2013r., rolnicy będą uprzywilejowani na dwa sposoby – rząd zgodził się na objęcie tej grupy zawodowej czteroletnim okresem przejściowym. Ich wiek przechodzenia na emeryturę zacznie wzrastać nie od stycznia 2013r., ale od 2017r.

Drugi przywilej polega na tym, że jeśli skorzystają z tzw. emerytury częściowej (to nowość w systemie), wcześniej pobrane pieniądze nie pomniejszą ich kapitału emerytalnego. Dla reszty społeczeństwa właśnie tak będzie działać emerytura częściowa – jeśli ktoś przejdzie na częściową emeryturę (dla kobiet będzie to możliwe już w wieku 62 lata, dla mężczyzn w wieku 65 lat), otrzymają 50% należnych im na ten moment świadczeń, ale pomniejszą one ich pełne emerytury w przyszłości. Częściowa emerytura nie pomniejszy pełnych emerytur rolników.

4. sędziowie i prokuratorzy

W tej chwili, jeśli sędzia lub prokurator przechodzi w stan spoczynku (odpowiednik emerytury), otrzymuje 75% swojej ostatnie ostatniej pensji. To bardzo hojna stopa zastąpienia (stosunek emerytury do ostatniej pensji). Co więcej, przysługują mu wszystkie podwyżki, które dostają w trakcie jego spoczynku pracujący sędziowie.

Wiek odchodzenia w stan spoczynku w tych zawodach to 55 lat dla kobiet oraz 60 lat dla mężczyzn. Drugi sposób to osiągnięcie odpowiedniego stażu – 25 lat dla kobiet, 30 lat dla mężczyzn.

Po styczniu 2012r. niewiele się zmieni. Sędziowie i prokuratorzy zostali objęci czteroletnim okresem ochronnym w stosunku do reszty społeczeństwa. Ich wiek przechodzenia na emeryturę zacznie wzrastać dopiero w 2017r. Co ważne, te grupy zawodowe nie będą mogły skorzystać z emerytur częściowych, głównie dlatego, że ich kapitał emerytalny jest inaczej naliczany.

5. przedsiębiorcy

Czy przedsiębiorcy mają jakieś przywileje emerytalne? Nie, jeśli chodzi o wiek przechodzenia na emeryturę. Swego rodzaju przywilejem jest jednak inny system płacenia przez nich ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Dla większości zatrudnionych na etat lub umowę zlecenie kwota ubezpieczenia jest uzależniona od zarobków. Jeśli prowadzimy własną działalność gospodarczą, możemy jednak wybrać składkę ryczałtową. Jest ona liczona od 60% przeciętnego wynagrodzenia. Dzięki temu płacimy podobne składki jak ktoś zarabiający ok. 2100zł brutto. Różnica zostaje w naszej kieszeni i jest do naszej dyspozycji już dzisiaj.

Najnowsza reforma nic tu nie zmieni, ale pojawiają się już głosy, że powinien być to kolejny cel w uszczelnianiu systemu.

6. inne grupy

To nie koniec przywilejów emerytalnych w Polsce. System faworyzuje w różny sposób również kilka innych zawodów, np. księży czy górników. Co ciekawe, prawo do dożywotniej emerytury (po zakończeniu kariery oraz ukończeniu 35 lat) nabywają także olimpijczycy, którzy przywiozą z zawodów medal.

---------

System emerytalny jest skomplikowany i w wielu miejscach niesprawiedliwy. Najnowsza reforma emerytalna tylko częściowo zmienia obraz sytuacji, a przywileje emerytalne wciąż będą wywoływać silne emocje. Bo każdy chciałby je mieć, a nikt nie chciałby za nie płacić.