Dlaczego większość dorosłych to dzieci jeśli chodzi o finanse?

W 1972r. profesor Uniwersytetu Stanford Walter Mischel przeprowadził jeden z najbardziej znanych eksperymentów w historii psychologii. Zaprosił do udziału w nim 600 dzieciaków w wieku 4-6 lat, a jedynym narzędziem badania był uwielbiany przez maluchów cukierek-pianka (marshmallow). Eksperyment pokazał coś fascynującego na temat ludzkiej natury.

Co to ma wspólnego z oszczędzaniem i finansami osobistymi? Jego wyniki mają bezpośredni związek z tym, w jaki sposób podchodzimy do wydawania pieniędzy i innych przyjemności. Oraz wyjaśnia, dlaczego tak wielu z nas ma problemy z oszczędzaniem.

O co chodziło w eksperymencie?

Każde z dzieciaków miało spędzić w pustym pokoju 15 minut siedząc przy stole. Poza stołem nie było w pomieszczeniu absolutnie niczego. Poza jednym drobiazgiem.

Mischel stawiał na stole talerzyk z jednym cukierkiem-pianką, ukochanym przysmakiem amerykańskich dzieci. I zawierał z dzieciakami prostą umowę – jeśli nie zjedzą cukierka przed jego powrotem, dostaną jeszcze jednego cukierka. Jeśli zjedzą – nie dostaną nic.

Innymi słowy, za cierpliwe czekanie była nagroda, ale na stole stała olbrzymia pokusa. A czterolatki i pięciolatki absolutnie uwielbiają marshmallow. Kilkanaście minut oczekiwania i przyjemność mogła być podwójna. Ale te kilkanaście minut to dla dzieciaka wieczność.

Żeby nie ulec pokusie, niektóre zakrywały oczy, śpiewały piosenki, robiły miny i dziwaczne ruchy. Wszystko, żeby odciągnąć swoją uwagę od obiektu pożądania. Po kilku minutach wąchały lub lizały cukierka, żeby choć trochę zaspokoić swoją ciekawość. Ile ostatecznie doczekało powrotu profesora i nagrody?

30 procent. Trzy dzieciaki na dziesięć potrafiły odłożyć przyjemność w czasie. Reszta nie potrafiła odroczyć gratyfikacji.

Co to ma wspólnego z oszczędzaniem i finansami osobistymi?

Nasze pieniądze, np. z wypłaty, to taki słodki cukierek. Jak tu go nie zjeść? To przecież niesamowita przyjemność korzystać z całej masy możliwości, które dają nam bieżące dochody. Konsumpcyjny styl życia, któremu wszyscy chętnie się poddajemy, nie ułatwia wcale sprawy.

Chcemy lepiej, modniej, młodziej wyglądać. Chcemy korzystać z najnowszej elektroniki, gadżetów, aplikacji. Chcemy fajnie mieszkać i jeździć wygodnymi samochodami. Chcemy luksusowo odpoczywać. To są cukierki, którym codziennie nie możemy się oprzeć. A co jest nagrodą za cierpliwe czekanie, za odroczoną gratyfikację, która tak niewielu się udaje?

To nasze rosnące oszczędności i inwestycje, które na początek zapewnią nam bezpieczeństwo finansowe, a potem może pozwolą żyć na jeszcze lepszym poziomie niż w momencie, gdy wydawaliśmy wszystko na bieżąco. Ci, którzy wybiorą na dodatek skuteczną strategię zabezpieczania i pomnażania swoich oszczędności, osiągną jeszcze więcej. Może niezależność finansową (np. od pracy na etat, od oficjalnego systemu emerytalnego), może status rentiera.

Jak przestać być dzieckiem w finansach osobistych?

1. nie skupiaj się wyłącznie na cukierku, na słodkim tu i teraz, odraczanie dzisiejszych wydatków i przyjemności (czyli oszczędzanie) to przecież przede wszystkim sposób na więcej przyjemności w przyszłości.

2. nie zakrywaj oczu rękoma - to nie pomoże; bądź bardziej świadomy swoich finansów oraz weź większą odpowiedzialność za ich obecny i przyszły stan – nie trzeba mieć doktoratu z ekonomii, żeby wybierać najlepsze lokaty terminowe, korzystanie kupować fundusze inwestycyjne i używać innych narzędzi finansowych z głową.

3. nie wykonuj chaotycznych ruchów, zbuduj, wdrażaj i ulepszaj własny plan oszczędnościowy – od rachunku oszczędnościowego po inwestycje giełdowe i alternatywne.