IKE obligacje skarbowe – zalety, wady, wątpliwości

A więc stało się – po kilku tygodniach szperania po rynku zdecydowałem się założyć swoje pierwsze IKE w życiu. Wybór padł na IKE obligacje skarbowe na koncie obsługiwanym przez PKO Bank Polski. Zanim podpisałem umowę przyglądałem się różnym rodzajom indywidualnego konta emerytalnego, szczególnie lokatom oraz ubezpieczeniom.

Dlaczego wszedłem w trzeci filar emerytalny? Bezpośredni powód to ukrócenie lokat antybelkowych, które zapewniały do kwietnia 2012r. solidne zyski dzięki omijaniu podatku od zysków kapitałowych. Zapoznałem się też dokładniej z zasadami IKE i wygląda mi to na zupełnie korzystne rozwiązanie dla kogoś, kto chce oszczędzać na prywatną emeryturę.

Dlaczego wybrałem akurat IKE obligacje skarbowe?

Po pierwsze, od początku celowałem w coś z gwarancją wartości oraz zysku, a to oznacza w praktyce tylko dwie opcje – rachunek bankowy (lokatę) lub obligacje skarbu państwa. Wyszedłem z założenia, że akurat pieniądze w trzecim filarze emerytalnym chciałbym chronić przed ryzykiem, nawet za cenę niższego zwrotu. W dłuższej perspektywie (mi do 60-tki zostało 31lat), dzięki procentowi składanemu oraz regularnym dopłatom (limit roczny w 2012r. = ok. 10,500zł), można w ten sposób i tak zbudować pokaźny kapitał. Na bardziej ryzykowne zabawy z kasą przeznaczam inne środki.

Po drugie, emerytalne obligacje skarbowe (czyli tzw. dziesięciolatki EDO) są w tej chwili oprocentowane wyżej niż zdecydowana większość lokat. Dla obligacji kupionych w kwietniu 2012r. odsetki po pierwszym roku wynoszą 6,5% (obniżone do 5,8% w listopadzie 2012r.), a w kolejnych latach będą obliczane na podstawie wzoru inflacja w ostatnich 12 miesiącach + 2,75% (obniżone w listopadzie 2012r. do 2%). Na przykład, jeśli w kwietniu 2013r. inflacja rok do roku wyniesie 3,5%, w kolejnym roku moje odsetki z tej partii obligacji skarbowych wyniosą 6,25%.

Przeczytaj więcej o tym, jak oblicza się odsetki od obligacji skarbowych.

6,5% to wartość, od której nie zapłacimy podatku Belki, jeśli nasze pieniądze pozostaną w IKE (tym lub innym) do momentu ukończenia przez nas 60 roku życia. To odpowiada ok. 8% na lokacie obciążonej podatkiem od zysków kapitałowych.

Po trzecie, obligacje skarbowe w IKE możemy sprzedać bez utraty odsetek. Państwo podejmuje się odkupienia ich od nas w każdym momencie. Inwestujących poprzez indywidualne konto emerytalne zwalnia z opłat związanych z przedwczesnym wykupem. Ale uwaga! Jeśli zamkniemy IKE obligacje skarbowe przed upływem 12 miesięcy, zapłacimy 150zł opłaty. Po tym okresie – hulaj dusza, zero kosztów likwidacji. A to oznacza, że jeśli w międzyczasie znajdziemy coś lepszego, nie będzie problemu z przeniesieniem tam swoich oszczędności z trzeciego filaru emerytalnego. Nie będzie też problemu z całkowitą wypłatą pieniędzy przed osiągnięciem 60 roku życia (tylko wtedy zapłacimy podatek). Po tym okresie możemy bez kosztów przenieść się do innego IKE (tzw. wypłata transferowa). Jeśli spełnimy warunek wieku (60lat) oraz stażu (wpłaty w 5 latach kalendarzowych), będziemy mogli sprzedać obligacje bez względu na ich datę zapadalności bez opłat (normalnie 2zł od obligacji za przedterminowy wykup). Nie unikniemy jednak tej opłaty, jeśli po prostu zlikwidujemy IKE obligacje i zażądamy zwrotu pieniędzy przed 60 rokiem życia. Tutaj szczegóły oraz pomysł na to, jak jednak sprzedać obligacje bez kosztów.

Po czwarte, IKE obligacje skarbowe charakteryzuje się niskimi kosztami. Za prowadzenie rachunku w pierwszym roku nie zapłacimy nic. W kolejnych latach są to kwoty malejące wraz ze stażem od 0,16 do 0,10% wartości naszych oszczędności, czyli ułamek tego, co kasują na przykład fundusze inwestycyjne za zarządzanie czy ubezpieczyciele za komplet opłat za polisy inwestycyjne. Więcej informacji tutaj.

Czy IKE obligacje skarbowe ma jakieś wady?

Żadna klasa aktywów nie jest idealna i jedyne, co możemy z tym zrobić, to zrozumieć, jakie ograniczenia mają instrumenty, które kupujemy. 10-letnie obligacje skarbu państwa narażone są na ryzyko niskiej inflacji. Ich oprocentowanie uzależnione jest od wzrostu cen i jeśli długo utrzymuje się on na niskim poziomie (np. 1-2%), nasz zwrot z inwestycji, liczony jako ok. 2,75% ponad inflację (aktualizacja: w lipcu 2012r. oprocentowanie obniżone do 2,5% ponad inflację), będzie prawdopodobnie niższy niż na lokatach. Co najważniejsze jednak, będzie na pewno wyższy niż inflacja, co oznacza, że nasze pieniądze nie stracą na wartości. Poza tym, w ostateczności zawsze możemy przenieść środki z IKE obligacje do innego produktu, gdzie akurat zwrot jest wyższy.

Mnie bardziej martwi jednak inne ryzyko. Wiadomo, że obligacje skarbowe są uważane za jedną z najbardziej bezpiecznych klas aktywów (obok lokat), ale – jak pokazał niedawny przykład Grecji – nawet państwa mogą po prostu umorzyć swój dług (bo kupując obligacje skarbu państwa, kupujemy właśnie dług) lub jego część. Mogą to zrobić nawet kosztem klientów indywidualnych, którzy oszczędzają na emeryturę – a niby dlaczego nie. Dlatego zakładając IKE obligacje skarbowe, decyduję się trochę bardziej niż wcześniej interesować polskimi finansami. Żeby wystarczająco wcześniej wyłapać moment, kiedy należy ten statek opuścić, jeśli (oby nie!) zacznie iść na dno.

Przeczytaj, czy obligacje skarbowe są całkowicie bezpieczne.

Zresztą, kupując dług państwa warto zadać sobie pytanie, jak bardzo mu ufamy. Czy jest dobrze zarządzane? Czy ma odpowiedzialną klasę polityczną, kompetentnych urzędników? Jak wyobrażamy je sobie za 10, 20, 30 lat? I tu widzę kolejną wadę polskich obligacji skarbowych jako ważnego składnika swojego planu na przyszłą emeryturę. Na obecnym etapie rozwoju polskiej demokracji, nie da się wykluczyć ani przejściowych, dotkliwych kryzysów, ani zupełnie katastroficznego scenariusza. A więc budowanie trzeciego filaru emerytalnego w oparciu o polskie obligacje skarbowe to w pewnym sensie zakład o to, czy Polska będzie je mogła i chciała spłacić, gdy przyjdzie na to czas. Bliskie mi jest również myślenie niektórych ekonomistów, którzy zniechęcają do inwestowania w obligacje państw, gdyż psują one rządzących oraz społeczeństwa, które zaczynają żyć na kredyt.

Widzę też pewien paradoks w kupowaniu obligacji skarbowych w sytuacji, kiedy tak bardzo narzekamy na ZUS oraz OFE, dwa bezpośrednio lub pośrednio kontrolowane przez państwo elementy systemu emerytalnego. Założenie IKE obligacje skarbowe to w jakimś sensie wkładanie jajek do tego samego koszyka.

--------

Mimo wątpliwości ogólniejszej natury, argumenty takie jak solidny, zdefiniowany zysk, względnie bezpieczny charakter inwestycji oraz możliwość szybkiego odsprzedania przeważyły. Dzisiaj podpisałem umowę w PKO BP na IKE obligacje skarbowe, w poniedziałek przeleję limit na 2012r z konta oszczędnościowego BGŻ Optima. 

--------

Aktualizacja 18.05. 2012r.: Dwie szybkie uwagi techniczne: 1. do IKE obligacje nie mamy podglądu przez panel internetowy (zawsze można jednak za darmo wydrukować stan swojego rachunku na dany dzień w PKO, odsetki dopisywane są codziennie), 2. wartość jednej obligacji to 100zł, więc warto zaokrąglić wpłatę do setek; mi niestety sprzedawca o tym nie powiedział i teraz końcówka 78zł z limitu na 2012 (10578zł) leży nieoprocentowana - do użycia na zakup obligacji dopiero w następnym roku. Niby drobiazg, ale warto wiedzieć.

Aktualizacja 19.06.2012r.: Jest już podgląd internetowy do IKE obligacje skarbowe. 

Super ważna aktualizacja 19.07.2012r.: w lipcu oprocentowanie obligacji dziesięcioletnich spadło do 6% w pierwszym roku i 2,5% ponad inflację w 9 kolejnych latach! 

Aktualizacja 01.11.2012r.: w listopadzie oprocentowanie spadło do 5,8% w pierwszym roku i 2% ponad inflację w kolejnych!